หนึ่งในความปรารถนาของมนุษย์ คือ การค้นหาความหมายของสิ่งที่ไม่รู้ แล้วถ้าสิ่งที่เราไม่รู้ คือ “ ความหมายชีวิต ” ล่ะ? แท้จริงแล้วความหมายชีวิตคืออะไร?

ไม่รู้ ความหมายชีวิต จะมีความสุขได้ไหม?

ความหมายชีวิต คืออะไร? 

ความหมายชีวิตเป็นเรื่องของปัจเจก แต่ละคนจะให้นิยามแตกต่างกันไป สำหรับบางคนอาจจะเป็นการเลี้ยงลูก บางคนอาจจะเป็นการทำบุญช่วยเหลือคนยากไร้ 

บางคนอาจจะอยากเป็นศิลปินชื่อดังหรืออยากใช้ชีวิตนอกกรอบ แต่สุดท้ายแล้ว ความหมายชีวิตเปลี่ยนแปลงได้ในแต่ละวัย ตามการเรียนรู้ การรับรู้ และความสุข

ความหมายชีวิต จำเป็นไหมที่จะต้องรู้? 

แล้วแต่บุคคล อาจจะตอบได้ว่า ทั้งจำเป็นและไม่จำเป็น สำหรับบางคนอาจจะจำเป็น เพราะความหมายชีวิตเป็นหนึ่งในสิ่งที่สร้างบันดาลใจ สร้างพลังงาน และสร้างความรู้สึกทางบวกได้ 

แต่สำหรับบางคนอาจจะไม่จำเป็นเลย เพราะเอาจริง ๆ การที่ไม่รู้ความหมายชีวิต ไม่ได้ทำให้ใครเดือดร้อน เราไม่ได้ใช้ความหมายชีวิตหายใจ หรือปัจจัยอื่น ๆ ในชีวิตอาจจะสำคัญกว่า

ไม่รู้ ความหมายชีวิตตัวเอง ไม่มีคุณค่า จริงไหม? 

ถ้ามองจากการใช้ชีวิตจริง เราไม่รู้ความหมายชีวิตตัวเอง ไม่ได้หมายความว่าเราจะทำประโยชน์ให้ใครไม่ได้ หรือไม่ต้องถึงขั้นนั้น แค่เรามีชีวิตอยู่ อาจเป็นเรื่องที่มีคุณค่าสำหรับใครหลายคน

ไม่รู้ความหมายชีวิตตัวเองไม่ได้ทำให้คนที่รักเรารักเราน้อยลง ไม่รู้ความหมายชีวิตตัวเองไม่ใช่เรื่องผิด แต่ถ้าบางคนรู้สึกทุกข์ มีมุมมองทางลบต่อตัวเอง สิ่งเหล่านี้อาจจะเป็นสัญญาณเตือน

ความหมายชีวิต เพราะอะไรหลายคนถึงมองหา?

1. ค่านิยม

หลายสื่อนำเสนอว่า ถ้าเรารู้ว่าเราเกิดมาเพื่อทำอะไร ชีวิตเราถึงจะมีคุณค่า 

2. สังคมและคนรอบข้าง

ถ้าเรารู้ความหมายชีวิต ถึงจะได้รับการยอมรับและได้เป็นส่วนหนึ่งในกลุ่ม

3. ความรู้สึกว่างเปล่าในจิตใจ

ความว่างเปล่าที่ไม่รู้ว่าตัวเองเป็นใคร ต้องการอะไร ทำให้มองหาคำตอบ

อิคิไก ปรัชญาของเหตุผลในการมีชีวิตอยู่

มีหนังสือที่เขียนโดยอาจารย์เคน โมหงิ ชื่อว่า The Little Book of Ikigai : The secret Japanese way to live a happy and long life

กฎความสุข 4 ข้อ

1. ไม่จำเป็นต้องเป็นอะไรที่ยิ่งใหญ่

2. เป้าหมายชีวิตไม่ได้จบสิ้นลงเมื่อไปถึงเป้าหมายใดเป้าหมายหนึ่ง

3. การสร้างสมดุลจากองค์ประกอบ 4 อย่าง คือ สิ่งที่รัก สิ่งที่โลกต้องการ สิ่งที่สร้างคุณค่า และสิ่งที่ถนัด

4. ทุกอย่างอยู่ในตัวของมันเอง มีความพิเศษ มีเหตุผล เป็นอะไรที่ปัจเจก คนนั้นสามารถตอบได้คนเดียว

รูปแบบขององค์ประกอบ

ทำในสิ่งที่เรารัก + ทำในสิ่งที่เราถนัด  = ความหลงใหล (Passion)

ทำในสิ่งที่เรารัก + ทำในสิ่งที่โลกกำลังต้องการ = หน้าที่ (Mission)

ทำในสิ่งที่เราถนัด + ทำในสิ่งที่สร้างคุณค่าให้ตัวเอง = อาชีพ (Profession)

ทำในสิ่งที่โลกกำลังต้องการ + ทำในสิ่งที่สร้างคุณค่าให้ตัวเอง = งาน (Vocation)

Logotherapy การบำบัดความทุกข์จากการไม่รู้ความหมายชีวิต

ที่มา

วิคเตอร์ แฟรงเคิล เป็นผู้พัฒนาทฤษฎีการบำบัดทางจิตวิทยาที่เรียกว่า logotherapy นี้ขึ้นมา เขาเคยถูกขังในค่ายกักกันนาซีแล้วรอดชีวิต ซึ่งการที่เขาต้องอยู่ในสภาวะนั้น ต้องเจอกับความโหดร้าย

ต้องเจอกับการทำร้ายทารุณกรรม แต่เขาเลือกที่จะดูแลและปลอบโยนนักโทษในนั้นไม่ให้ฆ่าตัวตาย เขาค้นพบว่า คนที่ไม่ทิ้งเป้าหมายและความหมายชีวิตตัวเอง มีโอกาสที่จะมีชีวิตต่อไปมากกว่า 

ความเชื่อ

วิคเตอร์เชื่อว่า แรงจูงใจในการใช้ชีวิตมาจากความต้องการที่จะค้นหาความหมายชีวิต ชีวิตของทุกคนมีความหมายได้เสมอ แม้จะอยู่ในสภาวะที่เลวร้าย 

ภายนอกพรากทุกอย่างจากเราไปได้ ยกเว้นอิสรภาพในการเลือกว่าเราจะมีทัศนคติแบบไหนต่อสถานการณ์ เปลี่ยนภายนอกไม่ได้ ต้องเปลี่ยนภายใน

จุดประสงค์

Logotherapy สร้างขึ้นเพื่อช่วยให้ทุกคนสามารถใช้จิตวิญญาณเอาชนะความทุกข์ยากในชีวิตได้ มี 3 ขั้นตอน

1. Dereflection ให้เปลี่ยนจากโฟกัสตัวเองเป็นโฟกัสคนอื่น เพื่อไม่ให้ใช้เวลาไปกับการวิตกกังวล

2. Paradoxical intention ให้เผชิญหน้ากับสิ่งที่กลัวที่สุด เพื่อบำบัดความวิตกกังวลที่เกิดขึ้นซ้ำ ๆ

3. Socratic Dialogue ให้สำรวจตัวเอง โดยการสังเกตและตีความสิ่งที่ตัวเองพูด ว่ามีรูปแบบอย่างไร

แนวคิด

ให้ความสำคัญกับ 3 สิ่ง จากเว็บไซต์ Victor Frankl Institute 

1. Freedom of will = การมีอิสระในการตัดสินใจ การสร้างจุดยืนของตัวเอง ไม่ว่าจะอยู่ในสถานการณ์แบบไหน

2. Will to meaning = ทุกคนสามารถบรรลุเป้าหมายได้ การค้นหาเป้าหมายชีวิตจะเป็นแรงจูงใจในการใช้ชีวิต

3. Meaning of life = ความหมายชีวิตเป็นความจริงที่เฉพาะเจาะจงสำหรับแต่ละคน มีแค่ตัวเองที่ให้คำตอบได้

รับมืออย่างไรถ้าไม่รู้ ความหมายชีวิต

1. ลดความคาดหวังต่อความหมายชีวิต 

2. เปิดใจให้กับความหลากหลายของความหมายชีวิต 

3. หาสิ่งยึดเหนี่ยวจิตใจ สิ่งที่มีคุณค่ามากพอให้ใช้ชีวิตเพื่อสิ่งนั้น

4. ตั้งเป้าหมายชีวิต เพื่อเบี่ยงเบนตัวเองออกมาจากความรู้สึกแย่

5. ระบายความรู้สึกออกไปกับคนที่ไว้ใจได้ จะช่วยลดความอึดอัด

ความหมายชีวิต จะค้นหาอย่างไร? 

1. สังเกตชีวิตประจำวัน

ค้นหาไปหาเรื่อย ๆ จากการใช้ชีวิตในทุก ๆ วัน ระหว่างทางเราอาจจะได้ทำอะไรบางอย่างหรือได้เจอใครสักคนที่มีคุณค่ามากพอให้นิยามสิ่งนั้นเป็นความหมายชีวิตของเรา

2. ให้เวลาตัวเองได้ค้นหา

แทนจากเพจ Psyche.tourlife บอกว่า ใน 1 วันมนุษย์ไม่ค่อยมีเวลาให้ตัวเอง ลองหาเวลาและตั้งคำถามกับตัวเองดู เช่น ชอบอะไรไม่ชอบอะไร อาจเป็นบันไดไปสู่คำตอบได้

ความหมายชีวิตอาจไม่ได้มาจากการ ‘ค้นหา’ แต่มาจากการ ‘สร้างขึ้นมา’ ก็ได้ 🙂

ที่มา :

What is Logotherapy?

The Pursuit of Happiness

10 Years with Hayao Miyazaki