อาการคิดสั้นอยาก ฆ่าตัวตาย เพื่อจบปัญหาที่เกิดขึ้นในชีวิตใคร ๆ ก็เคยมีความรู้สึกนี้กันใช่ไหม? ความรู้สึกนี้อาจจะอยู่กับเรามาตลอดหรือบางคนอาจจะเกิดขึ้นเพียงวูบเดียวแล้วหายไป

 

บทความนี้ Alljit ร่วมกับ คุณรัชดาภรณ์ ศรีวิลัย นักจิตวิทยาคลินิก พูดคุยในทุกประเด็นในเรื่องสุขภาพใจ ทำยังไงให้ความรู้สึกอยากตายเราออกไปจากในหัวดี?

 

มีวิธีไหนบ้างที่ทำให้ความคิดนี้ของเราลดลงไป จำเป็นไหมเวลาที่เรารู้สึกคิดสั้นจะต้องไปพบจิตแพทย์?

คนไทย ฆ่าตัวตาย มากที่สุดเป็นอันดับหนึ่งของอาเซียน กรมสุขภาพจิตมีข้อมูลอ้างอิงว่า ทั่วโลกจะฆ่าตัวตายสำเร็จ 1,000,000 คน หรือเฉลี่ยประมาณ 1 คนต่อ 40 วินาที

 

เคยสงสัยไหมว่าทำไมคนเราถึงมีความคิดอยากฆ่าตัวตาย? 

โดยที่มีกลุ่มคน 3 กลุ่มที่มีแนวโน้ม ฆ่าตัวตาย

กลุ่มแรก

ผู้ที่มีปัญหาเรื่องความสัมพันธ์ส่วนบุคคล ไม่ว่าจะเป็นครอบครัว เพื่อน แฟน หรือ คนที่ใกล้ชิด

กลุ่มที่สอง

ผู้ที่มีปัญหาเกี่ยวกับสุขภาพจิต ภาวะศึมเศร้า

กลุ่มที่สาม

ปัญหาทางด้านเศรษฐกิจ สำหรับกลุ่มบุคคลเหล่านี้มีแนวโน้มที่จะเพิ่มมากขึ้นเรื่อย ๆ ทำให้ต้องเฝ้าระวังกันมากขึ้น

การฆ่าตัวตาย กับการทำร้ายตัวเองต่างกันอย่างไร? 

การฆ่าตัวตาย เป็น การพยายามทำร้ายตัวเองจนสำเร็จ แต่การทำร้ายตัวเอง คือการพยายามทำให้ตัวเองบาดเจ็บโดยตั้งใจและไม่ตั้งใจ บางคนตั้งใจให้ถึงชีวิต บางคนก็ทำเพื่อให้ตัวเองกลับมามีความรู้สึกอีกครั้ง

 

การทำร้ายตัวเองเหมือนเป็นเบียงเบนความเจ็บปวดภายในจิตใจออกไปสู่ความเจ็บปวดทางด้านร่างกาย

เพราะอะไรเราถึงเริ่มมีความคิดอยากทำร้ายตัวเอง

ความคิดจะมาในรูปแบบช่วงเวลาหนึ่ง ที่เราเจอเรื่องที่เราไม่สามารถจัดการได้ เรารู้สึกว่าการที่เราทำร้ายตัวเอง การฆ่าตัวตายเป็นวิธีที่ดีที่สุด ณ ตอนนั้น

 

ที่ใช้คำว่า ณ ตอนนั้น เพราะหมายถึงมีหลายครั้งที่มีคนทำร้ายตัวเองแต่ไม่สำเร็จ

 

บางคนก็รู้สึกว่าวันนั้นไม่น่าทำแบบนั้นลงไปเลย บางทีเวลาที่เราเจอเรื่องเลวร้ายในชีวิตจิตใจเราจะขาดภาวะสมดุลทำให้รู้สึกว่าโลกใบนี้มันไม่น่าอยู่

คนแบบไหนที่มีแนวโน้มเสี่ยงจะทำร้ายตัวเอง?

กลุ่มโรคซึมเศร้า มีกระบวนการคิดที่มองโลกในแง่ลบ มองตัวเองในแง่ลบ หมดเรี่ยวแรงที่จะอยู่ในแต่ละวัน

 

กลุ่มคนไข้อารมณ์สองขั้ว หรือ ไบโพลาร์ บางทีก็รู้สึกกระตือรือร้นทำให้ไม่อยากทำร้ายตัวเอง แต่เมื่อไหร่ที่มีความคิดอีกขั้วหนึ่งคือขั้วซึมเศร้าก็จะสามารถทำให้มีความคิดทำร้ายตัวเองได้

 

กลุ่มโรคจิตเภท บางทีได้ยินเสียงอะไร จะคิดว่ามีคนตอบกลับด้วยตลอดเวลา คิดว่ามีคนสั่งให้ทำร้ายตัวเอง 

 

กลุ่มคนที่เจอภาวะเศรษกิจ มีความเครียดเรื่องการเงิน รู้สึกสิ้นหวัง นำไปสู่ความคิดฆ่าตัวตาย

ความคิดอยาก ฆ่าตัวตาย มีกี่ระดับ?

ความคิดไม่มีระดับที่ชัดเจน แต่แบ่งได้ว่าเป็นเรื่อง ความคิด หรือ การลงมือทำหลายคนพอรู้สึกจนมุมทำให้ไม่มีทางเลือก บางคนคิดชั่ววูบพอหันไปมองครอบครัวก็ทำให้เบาลง

 

บางคนเลือกที่จะทำเลยเกิดจากความคิดที่หมุนวนมานานแล้ว

 

จนเกิดการวางแผน วิธีการ ช่วงเวลาในการทำร้ายตัวเอง กลุ่มคนที่มีการวางแผนในการฆ่าตัวตายส่วนใหญ่จิตแพทย์จะนำเข้ารักษาที่โรงพยาบาลเพื่อให้อยู่ใกล้กับหมอและนักจิต

เพราะอะไรเราถึงมีความคิดอยากฆ่าตัวตาย?

คนส่วนใหญ่ที่มีความคิดฆ่าตัวตาย เพราะรู้สึกทนรับเรื่องที่เจอไม่ไหว หาทางออกไม่ได้ ไม่สามารถผ่านจุดนี้ไปได้ และรู้สึกสิ้นหวังต่อการใช้ชีวิตตรงนี้ โดยเฉพาะกลุ่มคนที่ไม่มีใครให้ยึดเหนี่ยวจิตใจ

เราจะมีวิธีพูดกับคนที่มีความคิดอยากฆ่าตัวตายอย่างไร?

วิธีการแต่ละคนอาจจะแตกต่างกัน อยากให้ลองไปคุยกับเขาเปิดพื้นที่ให้เขา ฟังคำพูดทุก ๆ คำของเขาโดยที่ไม่ตัดสินเขา เหมือนให้เราเป็นพื้นที่ที่สบายใจแก่เขา

 

ลองหาวิธีทางให้เขาคิดว่ามีวิธีอื่นอีกไหมที่เขาสามารถเลือกเดินได้ โดยไม่เลือกวิธีฆ่าตัวตาย

ฆ่าตัวตาย หรือเรียกร้องความสนใจ?

การที่เขาพยายามทำร้ายตัวเอง หรือ ฆ่าตัวตายเพราะเขาต้องการบางสิ่งบางอย่าง ไม่ว่าจะความรัก ความอบอุ่น หรือเขาอยากจะมีพื้นที่ของตัวเขาเอง ตอบสนองความต้องการของเขา

 

และบางกลุ่มที่เกิดจากความคิดของเขาเองว่าเขาควรจะต้องฆ่าตัวตาย

ทำแบบประเมินภาวะซึมเศร้าแล้วคะแนนสูงมากควรจะทำอย่างไรต่อ?

หลังจากการเห็นค่าคะแนนว่ามีความเสี่ยง อยากให้เราลองประเมินตัวเราเองด้วยว่าเราควบคุมไหวไหม สำคัญกว่านั้นลองหาสาเหตุที่เรามีความคิดแบบนั้น

 

ถ้าเรารู้สาเหตุและทำการทบทวนเพื่อให้มันดีขึ้นได้ แต่ถ้าเราลองแล้วยังไม่รู้แนะนำให้ไปพบจิตแพทย์เพื่อคำแนะนำดีที่แก่ตัวเอง

คนรอบข้างอยากฆ่าตัวตายเราจะมีวิธีพูดอย่างไรดี?

ลองถามเขาไปตรง ๆ ว่าเกิดอะไรขึ้นทำไมเขานึกรู้สึกแบบนั้น ไม่ต้องกังวลว่าจะไปกระตุ้นเขา แต่ในทางสุขภาพจิตการถามเพื่อให้เขาแน่ใจ

 

และตระหนักขึ้นว่าเขาจะมีพฤติกรรมแบบนั้นจริง ๆ หรือเป็นความคิดชั่ววูบที่เกิดขึ้น

คนที่เคยทำไปแล้วมีโอกาสจะทำอีกไหม

แม้เขาจะเข้าสู่กระบวนการบำบัดแล้ว แต่พอไปถึงสถานการณ์จริงเขาอาจจะทำได้บ้าง ไม่ได้บ้างนำไปสู่การทำร้ายตัวเองอีกครั้งได้

 

ถ้าเรารับรู้ว่าสิ่งที่เรากำลังรู้สึกอยู่ เราลองตั้งสติดูแล้ว ทบทวนตัวเองดูเพื่อหาสาเหตุสิ่งที่เกิดขึ้นแล้ว เราไม่สามารถควบคุมตัวเราเองได้

 

อยากให้เราลองไปพบจิตแพทย์หรือนักจิตวิทยาคลินิกเพื่อหาคำแนะนำทางออกที่เหมาะสมกับตัวเราเอง เรื่องสุขภาพจิตใจเป็นเรื่องที่สำคัญมากอยากให้เราลองถามตัวเองถึงจิตใจของเรา