เรามักจะเคยได้ยินใครหลาย ๆ ที่พวกเขา ชอบทำร้ายตัวเอง เพื่อต้องการที่จะถึงแก่ชีวิตแต่เราจะมาพูดถึงประเด็นของการที่เขาเลือกทำร้ายตัวเองแต่เขาไม่ได้จะทำให้ตัวเองถึงแก่ชีวิต

บทความนี้ Alljit Podcast X รัชดาภรณ์ ศรีวิลัย นักจิตวิทยาคลินิก พูดคุยทุกประเด็นในเรื่องสุขภาพใจ

ชอบทำร้ายตัวเอง แต่ไม่ทำให้ถึงแก่ชีวิต

หลายคนคงจะงงกับคำพูดนี้ว่าการทำร้ายตัวเองแบบไหน? คือการที่เขาจะไม่คิดว่ามันจะต้องถึงแก่ชีวิตของตัวเอง จริง ๆ แล้วในสังคมไทย ณ ปัจจุบันนี้มีใครหลาย ๆ คน เลือกใช้วิธีการทำร้ายตัวเองจนกลายเป็นการทำให้ตัวเองบาดเจ็บ

เป็นการทำให้รู้สึกว่าตัวเองกลับมารู้สึกดีได้มันก็เป็นวิธีการทำร้ายตัวเองอย่างนึงเหมือนกันที่พอเราพูดถึงการทำร้ายตัวเองแบบนี้แล้วใครและคนก็มักจะคิดถึงสิ่งที่มันจะต้องทำให้เกิดถึงความรุนแรงเกิดเป็นบาดแผล

เป็นความบาดเจ็บที่ยิ่งใหญ่แต่กลับบางคนเลือกใช้วิธีการทำร้ายตัวเองในมุมของเขาเพื่อเป็นการบรรเทาความรู้สึกหรือว่าเป็นการระบายความเจ็บปวดที่อยู่ในจิตใจของเขาออกมา

เพื่อการทำร้ายตัวเองที่ไม่ได้เป็นการพยายามทำร้ายจนถึงแก่ชีวิต บางทีมันเป็นความก้ำกึ่งระหว่างความชอบและความไม่ชอบในตัวเองของเขา

กลับบางคนอาจจะเกิดจากตัวโรคจากภาวะอารมณ์บางอย่างที่ทำให้เขาเลือกใช้วิธีการจัดการอารมณ์วิธีการจัดการปัญหาของตัวเองในรูปแบบนั้น 

แต่ในขณะเดียวกันในทางการแพทย์มันจะมีการพูดถึงพฤติกรรมเหล่านี้ว่ามันเหมือน เป็นการที่เขาเลือกใช้พฤติกรรมเพื่อแสดงออกในการที่จะจัดการกับปมปัญหาที่มันซับ ซ้อน

เขารู้สึกว่าเขาไม่สามารถจัดการกับมันได้โดยการที่จะตั้งใจจงใจทำร้ายตัวเองแต่ไม่ได้เจตนาที่จะทำให้ตัวเองถึงแก่ชีวิตหรือว่าฆ่าตัวตาย แต่มันเป็นเพียงแค่เขาอยากจะทำให้ตัวเองเจ็บปวด

หรือว่าพยายามห้ามตัวเองเพื่อให้ตัวเขาเองกลับมารู้สึกมีตัวตนกลับมารู้ สึกกับตัวเองได้อีกครั้งนึงแล้วการทำร้ายตัวเองมันมักจะเป็นมันเป็นวงจรในที่นี้หมายถึงว่าเมื่อไหร่ก็ตามที่เราเจอสถานการณ์แล้วเกิดเป็นความรู้สึกบางอย่างไม่สามารถจัด

การได้วงจรต่อมาก็คือการพยายามทำร้ายตัวเองเพื่อให้กลับมารู้สึกดี

เพื่อเป็นการระบายความรู้สึกของตัวเองออกมาแล้ววงจรแบบนี้มันก็จะหมุนวนไปเรื่อย ๆ วนไปเรื่อย ๆ จนบางครั้งพอทำร้ายตัวเองในครั้งแรก ๆ อาจจะเจ็บปวดเพียงเล็กน้อยแล้วก็ระบายความรู้สึกหรือความอึดอัด

ที่มันอยู่ข้างในออกมาได้เต็มที่แต่พอเราใช้วงจรแบบนี้ไปเรื่อย ๆ บางทีมันทวีคูณความเจ็บปวดมากขึ้นเราก็ต้องเลือกใช้วิธีการในการทำร้ายตัวเองให้มันใหญ่ขึ้นเพื่อระบายความเจ็บปวดที่มันใหญ่ตามมาในความรู้สึกของเราไปด้วย

สิ่งสำคัญอีกอย่างหนึ่งเลยก็คือเวลาที่เรารู้สึกว่าเราด้อยค่าหรือเรารู้สึกว่าเราไม่สามารถมองเห็นคุณค่าในตัวเองได้เราไม่สามารถรับรู้ความรู้สึกว่าเรามีค่ายังไงบ้างมันก็จะเกิดเป็นความทุกข์ในแง่ของอารมณ์เกิดขึ้นได้

ที่เรารู้สึกแบบแบบนี้ไม่สามารถรับรู้คุณค่าในตัวเองได้ แล้วความทุกข์มันถมไปเรื่อย ๆ ถมไปเรื่อย ๆ มันเหมือนแบบเวลที่เราโดนครูดุโดยไม่สมเหตุสมผลแล้วเราไม่สามารถตอบโต้กับคุณครูได้

เราไม่สามารถทำอะไรกับคุณครูได้เลย เราทำได้เพียงเก็บความรู้สึกที่มีต่อสถานการณ์นั้นไว้ในการที่ถูกบีบคั้นด้วยการทำอะไรไม่ได้หรือจัดการกับสิ่งที่มันอยู่ตรงหน้าไม่ได้จัดการกับปัญหาตรงนั้นไม่ได้แล้วมันถมไปเรื่อย ๆ ก็มาจะเลือกวิธีการทำร้ายตัวเอง

เพื่อเป็นการจัดการกับปมความรู้สึกตรงนั้นของตัวเองเพื่อทำให้เราสามารถรู้สึกดีขึ้นมาได้ถ้าพูดแบบนี้แล้วต้องบอกว่าความเจ็บปวดที่เขาเลือกทำร้ายตัวเองมันอาจจะแสดงถึงการที่เขากลับมามีตัวตนกลับมาเป็นตัวของเขาเองได้อีกครั้งนึงนั้นเอง

เริ่มต้นของพฤติกรรมการทำร้ายตัวเองที่มันจากเล็ก ๆ ขยายขึ้นไปใหญ่ขึ้นมาก ๆ บางทีมันอาจจะเกิดจากการที่เขาพยายามทำร้ายตัวเองอยู่เรื่อย ๆ ความเจ็บปวดในช่วงล่างของมันเจ็บมากเลยแต่ด้วยความเคยชินกับความเจ็บปวดตรงนั้น

บางทีมันทำให้การทำร้ายตัวเองของเขามันใหญ่ขึ้นเพราะเขาอาจจะไม่รู้สึกแล้วกับการทำร้ายตัวเองในวิธีการเล็ก ๆ หรือว่าอยู่ในการกระทำที่มันดูเล็กน้อยตรงนั้นพอเราขยายความเจ็บปวดของเราให้มันใหญ่ขึ้นแล้ว

เราเคยชินกับความเจ็บปวดที่มันเคยได้รับมาก่อนจากการทำร้ายตัวเอง

บางทีมันจะก่อให้เกิดพฤติกรรมการทำร้ายตัวเองที่มันรุนแรง และก็รุนแรงมากขึ้นตามไปด้วย ลองสังเกตตัวเองบางทีเราโมโหมาก ๆ เราหงุดหงิดใจมาก ๆ เราไม่สามารถทำอะไรกับคนตรงข้ามได้ไม่สามารถควบคุมกับสถานการณ์ที่มันอยู่ตรงหน้าเราในตอนนั้น

บางคนก็ใช้วิธีการกรีดร้องวิธีการแบบจิกมือตัวเองหรือบางคนจิกขาตัวเองหรือกลับบางคนก็มีการดึงผมตัวเองเพื่อทำให้เขาระบายกับความรู้สึกที่มันอัดอั้นใจกับการควบคุมสถานการณ์ที่อยู่ตรงหน้า

เวลาที่เรารู้สึกอึดอัดแล้วมันไม่มีวิธีการในการจัดการเราจะเลือกวิธีการทำร้ายตัวเองแต่ที่บอกแบบนี้ ไม่ได้บอกว่ามันคือวิธีการในการจัดการหรือวิธีการจัดการปัญหาที่มันดีที่สุด

แต่ว่าถ้าเมื่อไหร่ก็ตามที่เราทำอะไรกับความอึดอัดใจของเราไม่ได้แล้วเรารู้สึกว่าไม่สามารถที่จะจัดการกับมันได้แล้วเลือกทำร้ายตัวเองมันก็เป็นเรื่องที่เข้าใจได้แต่มันคงจะดีกว่าถ้าเราสามารถเลือกใช้วิธีการอื่น ๆ

มันอาจจะเป็นทางเลือกที่ดีที่สุดที่เราเลือกใช้ในวันนั้นหรือในโมเม้นตอนนั้น แต่ในการที่จะจัดการกับตัวเองในการที่จะรับมือกับปัญหาถ้าหากเรากำลังมีพฤติกรรมแบบนี้หรือในวงจรแบบนี้แนะนำให้พบผู้เชี่ยวชาญไปพบจิตแพทย์หรือพบทางจิตวิทยาคลินิก

เพื่อให้เขาประเมินแล้วก็ให้เขาให้การชื่อหรือยังเหมาะสมมากยิ่งขึ้นใกล้อยู่ในวงจรนี้มันอาจจะหลุดออกมาได้ยากการที่เราจมดิ่งอยู่กับกันทำร้ายตัวเองในการระบายแล้วก็บรรเทาความเจ็บปวดภายในจิตใจ

มันอาจจะไม่ใช่วิธีการที่ดีที่สุดแต่มันอาจจะเป็นวิธีการที่เรารู้สึกว่ามันรวดเร็วที่สุดสำหรับเราในตอนนั้นก็ได้ มันเข้าใจได้แต่มันคงจะดีกว่าถ้าเราสามารถเลือกใช้วิธีอื่น ๆได้ในการที่เราจะไม่ต้องทำร้ายตัวเอง

แล้วเราก็จะได้ไม่ต้องมาเจ็บปวดทั้งด้านร่างกาย แต่ในขณะเดียวกันความรู้สึกเจ็บปวดภายใน จิตใจมันก็สามารถถูกนำออกมาแล้วก็จัดการได้อย่างเหมาะสมมากยิ่งขึ้นด้วย