เศร้าจนรู้สึกไม่อยากจะทำอะไร รู้สึกเหนื่อย หรือยากมาก ๆ ที่จะใช้ชีวิตเหมือนเดิม หรือบางทีเราก็อาจจะงง ๆ ว่า ทำไมเริ่มเป็นคนพลังงานน้อย เพราะป่วยเป็น ซึมเศร้า หรือเปล่า 

ทำไม ซึมเศร้า ถึงทำให้เราพลังงานน้อย 

อาการซึมเศร้ามักเกี่ยวข้องกับการเปลี่ยนแปลงของสารสื่อประสาทในสมอง เช่น โดปามีน นอร์เอปิเนฟริน และเซโรโทนิน  “สารสื่อประสาทเหล่านี้มีบทบาทสำคัญในการควบคุมระดับพลังงาน การนอนหลับ ความอยากอาหาร แรงจูงใจ และ ความสุข” 

เมื่อสารในเคมีสมองเราทำงานไม่ปกติก็จะส่งผลต่อการดำเนินชีวิตของเราด้วย จากคนที่เคยเป็นคนที่ร่าเริงแอคทีฟ ก็ไม่สามารถทำสิ่งต่าง ๆ ได้เหมือนเดิมจากที่เคยสามารถออกไปเดินเล่น ไปเที่ยวได้ก็ไม่สามารถทำได้ ทำไปแปปเดียวก็เหนื่อย ไม่อยากทำต่อ รู้สึกไม่สนุกเท่าเดิม

ความแตกต่างระหว่างภาวะ ซึมเศร้า และความเหนื่อยล้า? 

พูดให้เข้าใจง่าย ๆ คนที่มีความเหนื่อยล้าเฉย ๆ ต้องการทำสิ่งต่าง ๆ แต่ขาดพลังงานในการทำ ในขณะที่ผู้ที่เป็นโรคซึมเศร้าขาดแรงจูงใจในการจะทำ และที่สำคัญคือ ระยะเวลา  หากเราเหนื่อยนอนก็จะดีขึ้นและสามารถออกไปทำกิจกรรมได้เช่นเดิม 

ภาวะเหนื่อยจาก ซึมเศร้า

เมื่อมีอาการซึมเศร้า ระดับพลังงานของตัวเราก็จะลดน้อยลง และอาการหลายอย่าง ๆ ที่เกิดขึ้นในตอนที่เป็นซึมเศร้าก็จะปรากฎขึ้น เช่น ความเศร้า ความเหงา อาการเหล่านั้นเหมือนการใช้พลังงานเหมือนกัน

ซึ่งอาจจะทำให้ความเหนื่อยล้าที่มีอยู่แล้วกลายเป็นความรุนแรงเพิ่มขึ้นไปอีกความเหนื่อยล้าเป็นคำที่ใช้อธิบายการขาดพลังงานหรือความรู้สึกเหนื่อยล้า มันต่างจากการรู้สึกง่วงหรือง่วงนอน เมื่อรู้สึกเหนื่อยล้า จะมีอาการเซื่องซึม ซึมเศร้า และไม่มีเรี่ยวแรง

พลังงานน้อยจนรู้สึกง่วงบ่อย ๆ เพราะซึมเศร้า?

อาการซึมเศร้าส่งผลเสียต่อการนอนหลับ ทำให้หลับยากหรือหลับไม่สนิท หรือตื่นเช้าเกินไป ซึ่งศูนย์ควบคุมและป้องกันโรคได้กล่าวไว้ว่าคนเราควรนอนวันละ 7 ชั่วโมงขึ้นไป 

แต่ไม่ใช่การอดนอนที่ทำให้เกิดความเหนื่อยล้าเท่านั้น การนอนเกินเวลาเวลาตื่นมาก็ทำให้เกิดความเหนื่อยล้า และเซื่อมซึมเหมือนกัน อาจทำให้รู้สึกเหนื่อยล้า ความผิดปกติของการนอนหลับประเภทนี้เป็นหนึ่งในสาเหตุที่ใหญ่ที่สุดของความเหนื่อยล้าในผู้ที่มีอาการซึมเศร้า

จากพลังงานเยอะ เปลี่ยนเป็นพลังงานน้อย

ทำให้เรารู้สึกว่าตัวเราเองไม่มีคุณค่า รู้สึกว่าทำไมตัวเองต้องขี้เกียจ ทำไมการอยากจะลุกออกไปทำอะไร บางอย่างมันยากจัง มันฝืนจัง ซึ่งรู้สึกไม่ชอบตัวเองมาก ๆ

และมองไม่เห็นคุณค่าของตัวเอง จะทำอะไรก็เหนื่อยไปหมดแล้วอีกอย่างคือพอเราไม่มีแรงอยากจะทำอะไร เรารู้สึกเป็นภาระกับคนรอบตัวไปด้วย

ผลกระทบที่แตกต่างของคนที่ พลังงานน้อยเพราะซึมเศร้า 

คนที่พลังงานน้อยเฉย ๆ ไม่ได้เกิดจากซึมเศร้า คงไม่ได้รับผลกระทบแบบนี้แน่ ๆ เพราะอย่างที่เราเข้าใจกันคนพลังงานน้อยคือคนที่สามารถทำทุกอย่างได้อย่างปกติ  แต่อาจจะทำได้ไม่หลาย ๆ อย่างใน 1 วัน หรือใน 1 ช่วงเวลา  แต่คนที่เป็นซึมเศร้าแล้วพลังงานน้อย จะส่งผลดังนี้

ข้อมูลจาก ดร.เอมี่ แคทเธอรีน ริกก์ อาจารย์และผู้เชียวชาญด้าน จิตเวชศาสตร์

• ทางกายภาพ : กิจวัตรประจำวัน เช่น กิน อาบน้ำ แต่งตัว และอื่น ๆ อาจกลายเป็นเรื่องยาก “ร่างกายสามารถรู้สึกอึน ๆ  ช้า เนื่องจากภาวะซึมเศร้า” Ricke กล่าว 
• ทางด้านสติปัญญา : การโฟกัสยากขึ้น  สมาธิมีน้อย และการประมวลผลข้อมูลได้ยาก” ซึ่งแน่นอนว่า การอดนอนอาจส่งผลกระทบเช่นเดียวกัน
• ทางอารมณ์ :  “ความเหนื่อยล้าทำให้ยากขึ้นในการกำจัดความคิดและความรู้สึกที่สับสนอยู่แล้ว

อยากเพิ่มพลังตัวเองในขณะที่เป็นซึมเศร้าสามารถทำได้ไหม

1. ทำความเข้าใจ

อย่างแรกเลยเราอาจจะต้องทำความเข้าใจก่อนว่าเรากำลังเป็นซึมเศร้า ที่รู้สึกไม่เหมือนเดิม ขาดแรงจูงใจในการทำสิ่งต่าง ๆ เป็นเพราะสารเคมีในสมองนะ ต้องทำความเข้าใจกับตรงนี้ก่อน และไม่ต้องฝืนและกดดันตัวเองให้กลับมาแอคทีฟ ให้กลับมาแพชชั่นในการใช้ชีวิตเลย

2. ค่อย ๆ ใช้เวลา

ให้เวลากับความรู้สึกทุก ๆ อย่างต้องใช้เวลาจริง ๆ ไม่ใช่พอเราเข้าใจแล้วอีกวันเราจะเปลี่ยนแปลงได้ แต่เราค่อย ๆ ให้เวลาเปลี่ยนเรา ให้เวลาในการรักษา สักวันเราจะต้องกลับมาเป็นคนที่มีแพชชั่นแน่ ๆ

3. ออกกำลังกาย

ถ้าเรามีพลังกาย พลังใจก็ตามมาค่ะ อาจจะไม่ต้องโหมคาดิโอ หรือเวทอะไรให้เหงื่อท่วมตัว อาจจะลองกิจกรรมเล็ก ๆ ให้ได้อออกกำลัง พอเราออกกำลังกายมันทำให้เรามีแรงมากขึ้น การออกกำลังกายช่วยทำให้เราแอคทีฟ

4. กินอาหารที่ดีกับร่างกาย 

อาหารปรุงแต่งต่าง ๆ มีวิจัยอ้างอิงว่า อาหารเหล่านั้นเพิ่มความเสี่ยงภาวะซึมเศร้ามากขึ้น 

นอกจากนี้มีรายงานที่ระบุว่าในคนไข้กลุ่มเสี่ยงต่อภาวะซึมเศร้า ถ้ากินอาหารที่หลากหลาย ลดอาหารที่มีน้ำตาลสูงและอาหารที่เป็น Processed Food แต่หันมากินอาหารสุขภาพ (Healthy Food) ก็จะพบว่ามีอาการดีขึ้น อีกทั้งร่างกายยังตอบรับกับการรักษาดีขึ้นกว่าคนที่กินอาหารขยะ (Junk Food) 

อาหารที่มีน้ำตาลสูง น้ำตาลจะไปรบกวนระบบสารสื่อประสาท ถ้าติดน้ำตาลแล้วไม่ได้กินอาหารที่มีน้ำตาลสูง เราก็จะมีภาวะของการซึมเศร้า หรือภาวะหงุดหงิดเมื่อเราไม่ได้กินน้ำตาลตามช่วงเวลาที่เราอยากกิน เมื่อสารสื่อประสาทเปลี่ยนไป ทำให้ฮอร์โมนแห่งความสุขลดลง เรียกภาวะนี้ว่าภาวการณ์ติดหวาน

แม้จะใช้ความหวานทดแทนก็ยังพบว่าในกลุ่มคนไข้ที่ใช้สารให้ความหวานทดแทนไม่ได้ช่วยให้การติดหวานลดลง ก็จะกระทบในเรื่องความไม่สมดุลของสารอาหารที่ได้รับ ซึ่งมีผลต่อภาวะซึมเศร้าอยู่ดี

อ้างอิง

อาหารที่เหมาะสมสำหรับคนเป็นซึมเศร้า

Why depression makes you tired and how to deal with fatigue