คนนี้เก่งจัง คนนั้นเราอยากเอาเป็นแบบอย่าง ความรู้สึกที่ชื่นชมคนอื่นได้ แต่การชื่นชมตัวเองนั้นยาก … เคารพตัวเอง เข้าใจง่ายแต่ทำได้ยาก …

เคารพตัวเอง …

การเคารพตัวเอง คือ การมีมุมมองที่ดีต่อตัวเอง มองว่าตัวเองดีพอ มีความสามารถ เวลาเราเคารพใคร เราจะรู้สึกว่า โห…เขาเก่งจัง เขาดูเป็นผู้ใหญ่จัง การเคารพตัวเอง เลยเป็นการ โห…ใส่ตัวเอง

อีกแง่หนึ่งอาจจะเป็นการยอมให้ตัวเองทำบางสิ่งบางอย่างได้ เพราะเชื่อว่าตัวเองมีความสามารถพอที่จะทำ หรือการเคารพตัวเอง คือ การยอมรับที่เราเป็นเรา

แบบเราเป็นในตอนนี้เรายอมรับได้ไหม? ใน Cambridge dictionary ว่าคำว่า Self-respect คืออะไร เขาบอกว่า a feeling of respect for yourself that shows that you value yourself 

การที่เรารู้สึกเคารพตัวเองที่แสดงให้เห็นว่าเรามีคุณค่า หลักของการเคารพตัวเองน่าจะเป็นเรื่องของการเห็นว่าตัวเรามีคุณค่าซึ่งค่อนข้างทำได้ยาก …

ในยุคนี้ที่ทุกคนสามารถรับรู้เรื่องราว รับรู้ชีวิตคนอื่น ได้ง่ายขึ้น เพียงแค่เปิดแอปโซเชียลต่าง ๆ กลายเป็นว่าเราเอาตัวเองไปเปรียบเทียบกับคนอื่นทั้งรู้ตัวและไม่รู้ตัว คุณค่าเราจะแกว่งทันที แกว่งได้ตลอด 

เคารพตัวเอง Self-respect คืออะไรในทางจิตวิทยา

ข้อมูลจาก APA กล่าวไว้ว่า ความรู้สึกของการมีคุณค่า การมีมุมมองที่ดีต่อตัวเอง ชื่นชมใน คุณสมบัติ 3 ข้อ คือ 1.คุณค่า (value), 2.ตัวตน (character), และ 3. เกียรติ (dignity) ของตัวเอง

เว็บไซต์ Berkeley well-being institute  นักวิจัยศึกษาแล้วให้นิยามที่มีใจความสำคัญคล้าย ๆ กัน คือ การที่เรา “ให้เกียรติ” ความต้องการของตัวเอง, รับรู้คุณค่าของตัวเอง, และตัดสินใจทำสิ่งที่จะช่วยให้ตัวเองรู้สึกว่ามีเกียรติ 

คำว่า ทำให้ตัวเองรู้สึกว่ามีเกียรติ คือการ มีคุณค่า สมควรที่จะได้รับการชื่นชม เคารพนับถือ การให้ตัวเองทำค่อนข้างจะยากเลยเพราะพอเราเห็นชีวิตของคนอื่นทำให้เรารู้สึกแกว่งมากขึ้น เราสมควรจะชื่นชมจริงๆหรอ? เราสมควรจะได้รับจริงๆหรอ?

เคารพตัวเอง (Self-respect) vs รักตัวเอง (Self-love)

เคารพตัวเองเป็นมีความเกี่ยวข้องกับรักตัวเอง ถ้าเรารักตัวเองได้เราจะเคารพตัวเองได้ พอพูดถึงคำว่า รักตัวเอง ความหมายกว้างกว่ามาก ทั้งการดูแลตัวเองทั้งร่างกายและจิตใจ การกระทำอะไรก็ตามที่หวังดีกับตัวเอง ถือว่ารักตัวเองได้หมดเลย แต่เคารพตัวเองจะโฟกัสไปที่การรู้คุณค่าและความรู้สึกมีเกียรติ 

และการรักตัวเองของแต่ละคนค่อนข้างที่จะแตกต่างกันออกไปด้วย บางทีการรักตัวเองคือการที่ได้กินของอร่อย ๆ ได้ดูแลตัวเอง ได้ทำอะไรที่อยากทำ หวังดีกับตัวเอง 

เคารพตัวเอง (Self-respect) vs การนับถือตัวเอง (Self-esteem)

Self-esteem, Self-respect สองสิ่งนี้มีความคาบเกี่ยวกันการที่เรามีความนับถือตนเองอย่างแรงกล้าจะกระตุ้นให้เราเคารพตัวเองมากขึ้น การเคารพตนเองไม่ได้ขึ้นอยู่กับความสำเร็จหรือผลงานแต่เป็นมุมมองที่ยอมรับและเราไม่ได้เปลี่ยนแปลงสิ่งที่ไม่ใช่สำหรับตัวเรามากเกินไป 

แต่จุดเล็ก ๆ ที่แตกต่างคือ เคารพตัวเองจะมีอีกจุดที่สำคัญ คือ ความรู้สึกมีเกียรติ ดูเป็นเรื่องของการยอมรับในตัวเอง รู้สึกว่าตัวเองดีพอ มีความสามารถมากพอ ในขณะที่ การรับรู้คุณค่าของตัวเอง Self-esteem จะกว้างกว่า และ หมายถึงตัวเราโดยรวม ทั้งความเป็นตัวของตัวเอง ความสามารถ และด้านอื่น ๆ ด้วย

เคารพตัวเอง สำคัญยังไง

1. ดีต่อสุขภาพกายและจิตของเรา แน่นอนว่าการใช้ชีวิตแบบเห็นคุณค่าตัวเอง ยอมรับในความสามารถ ให้ความสำคัญกับความต้องการของตัวเอง จะทำให้ใช้ชีวิตได้อย่างมีความสุข พอมีความสุขแล้วสุขภาพกายและจิตจะดีตาม

2. ทำให้เราปกป้องตัวเอง พอเราเคารพตัวเอง เราจะไม่ยอมให้ใครมาทำไม่ดีกับเรา เราจะไม่ยอมไปอยู่ในความสัมพันธ์ Toxic อย่างที่บอกไปว่า การเคารพตัวเองสัมพันธ์กับการให้คุณค่าตัวเองด้วย เคยฟังคุณปอย ตรีชฎาให้ข้อคิดไว้ว่า ถ้าเราอยากให้ตัวเองมีคุณค่าในสายตาคนอื่น ต้องเริ่มจากการสร้างคุณค่าให้ตัวเองก่อน

เมื่อไหร่ที่เราคิดว่าเราไม่ต้องมีค่าก็ได้ คนอื่นจะปฏับัติกับเรา “เหมือน” สิ่งที่เรารู้สึกต่อตัวเอง หมายความว่า พอเรารู้สึกว่าเราไม่มีคุณค่า คนอื่นก็จะปฏิบัติกับเราเหมือนเราไม่มีคุณค่า แต่ถ้าเราสร้างคุณค่าให้ตัวเอง เราจะดึงดูดคนที่เห็นคุณค่าเข้ามาเอง

3. ทำให้เรามีความกล้าในการทำสิ่งต่าง ๆ เพราะว่า การเคารพตัวเอง นอกจากจะสัมพันธ์กับเรื่องคุณค่ายังสัมพันธ์กับเรื่องมุมมองที่เรามีต่อความสามารถของตัวเองด้วย ยิ่งเคารพตัวเองมาก ยิ่งมั่นใจมาก ยิ่งมีความเชื่อมั่นในตัวเองมาก ว่าเราทำได้ เราดีพอ 

4. ทำให้มีความสุขในการทำสิ่งต่าง ๆ  โพสต์นึงจาก Facebook  เขาบอกว่า ชอบใช้สีเทียนวาดรูปไหม? แล้วเขาก็บอกว่า เขาก็ไม่ได้ทำมันได้ดีหรอกนะ แต่มันไม่สำคัญ มันสำคัญที่ว่า เราสนุกกับมันมั้ย? คนอื่นจะว่ายังไงไม่เห็นเป็นไร เพราะสุดท้ายแล้วมันรู้สึกดีที่ได้ทำ ว่าความคิดของเขา มันบ่งบอกมาก ๆ ว่าเขาเคารพในสิ่งที่ตัวเองทำแค่ไหน 

5. ทำให้เราชอบตัวเองมากขึ้น คุณ Rogers เขาลงท้ายไว้ด้วยว่า สิ่งที่ดีที่สุดคือภาพวาดของทุกคนยังไงก็ออกมาแตกต่างกัน ถ้ายอมรับได้เท่ากับว่าคุณชนะแล้ว ในการใช้ชีวิตบนโลกนี้ เพราะมีแค่คุณคนเดียวที่เป็นคุณได้ดีที่สุด 

สาเหตุที่ทำให้ไม่เคารพตัวเอง

การประเมินตัวเองที่ไม่ยึดกับความเป็นจริง หลาย ๆ ครั้ง มองดี ๆ นี่คือการที่เรากดดันตัวเอง ประเมินตัวเองแบบไม่ได้ดูเลยว่า บริบท สิ่งแวดล้อม มีปัจจัยภายนอกอะไรหรือเปล่า

ที่ทำให้เราทำได้ไม่ดี หรือจริง ๆ จุดโฟกัสที่ดีอาจจะเป็น การทบทวนดูว่าปัญหาคืออะไร เราจะทำได้ดีขึ้นยังไงในอนาคต มากกว่าที่จะมาต่อว่าตัวเอง แล้วเศร้า จ่มจ่อม การใส่ใจกับคำพูดของคนอื่นมากเกินไป

เวลาคนอื่นมาทำให้การเห็นคุณค่าในตัวเองของเราแกว่ง การเปรียบเทียบตัวเองกับคนอื่น หลาย ๆ ครั้ง ชีวิตคนอื่นยังคงทำให้เรารู้สึกแย่กับชีวิตตัวเองได้อยู่ เช่น เฮ้ย เรายังไม่ค่อยเป็นผู้ใหญ่ เรายังจัดการตัวเองได้ไม่ดี เรายังดูแลตัวเองได้ไม่เท่าคนในวัยเดียวกันเลย 

การที่เราเคยโดนปฏิเสธ ไม่ว่าจะในเรื่องของการทำงาน ตั้งแต่เล็กน้อยเลยคืองานกลุ่ม เวลาเราออกไอเดียไปแล้วไม่ได้รับการยอมรับ ถูกปฏิเสธก็ทำให้เราค่อย ๆ ไม่มั่นใจในตัวเอง รู้สึกตัวเองไม่เก่ง หรือจะโดนการปฏิเสธในเรื่องของความสัมพันธ์ต่าง ๆ ด้วย ทำให้เรารู้สึกว่าเราไม่สมควรได้รับอะไรเลย

มาตรฐานที่สังคมตั้งไว้ เช่น แบบหน้าตา ต้องเรียนแบบนั้น ต้องประสบเร็จเท่านี้ ทำให้เรากดดันและไม่ตรงตามกับเป้าหมายที่สังคมค่อนข้างจะเซตไว้ในปัจจุบัน

ผลกระทบจากการขาดความเคารพตัวเอง

• ความสุขน้อยลง พอความสุขน้อยลง ความทุกข์มากขึ้น สุขภาพกายและจิตเราจะแย่ลง ถ้าปล่อยไว้ไม่จัดการอาจจะถึงขั้นส่งผลกระทบกับชีวิตได้ด้วย

• ใช้ชีวิตด้วยความไม่กล้า ไม่กล้าที่จะทำบางสิ่งบางอย่าง หรือ ไม่กล้าที่จะเป็นตัวของตัวเองเต็มที่ เพราะเรามีมุมมองทางลบต่อตัวเอง

• มีความรู้สึกว่าตัวเองไม่มีคุณค่า เวลาที่เราไม่สามารถทำบางสิ่งบางอย่างได้ อันนี้คิดว่าต่อเนื่องจากข้อที่แล้ว

• เกลียดตัวเอง ขอแชร์ ที่คุณโอปอ ปณิศราเล่าว่าเขาเคยเกลียดตัวเอง เพราะเขาผิวเข้ม ไม่สวยตามแบบมาตรฐาน ตอนนั้นเขาเกลียดตัวเอง ขังตัวเองอยู่ในตู้เสื้อผ้า แต่จุดนั้นแหละที่ทำให้เขารู้ว่าเขาจะทำแบบนี้ต่อไปไม่ใช่เรื่องที่มีประโยชน์กับชีวิตเลย เขาเลยลุกขึ้นมาเปลี่ยนความคิด ทัศนคติ และมุมมองที่มีต่อตัวเอง จนสามารถประสบความสำเร็จในด้านพิธีกร นักแสดง ในวงการบันเทิงได้ ซึ่งสิ่งเหล่านี้จะไม่เกิดขึ้นเลยถ้าเขาไม่ยอมรับและเคารพในสิ่งที่ตัวเองเป็น การไม่เคารพตัวเอง ไม่ยอมรับตัวเอง นำเราไปถึงความเกลียดตัวเองได้จริง แต่จะหาทางออกจากความรู้สึกนั้นยังไง จะต้องเวิร์คกับตัวเองเข้าใจตัวเองมาก ๆ และต้องให้เวลาตัวเองได้เรียนรู้

•  กระทบกับคนรอบ มีมวลพลังลบแผ่ออกมา

•  กดดัน ด้อยค่าตัวเองว่าตัวเราไม่เก่ง ไม่คู่ควร

• ลังเล สับสน ไม่มีความคิดเป็นของตัวเอง

• ส่งผลกับสุขภาพกายเหนื่อยง่าย หมดแรงง่าย

เคารพตัวเอง ทำยังไง 

ยอมรับตัวเองทั้งจุดดีและจุดแย่ ทำได้จากหลายวิธีเลย เช่น ทำลิสต์ พูดคุยแลกเปลี่ยนกับคนรอบข้างที่ไว้ใจได้ 

เห็นและรับรู้คุณค่าของตัวเองให้มากขึ้น เชื่ออย่างหนึ่งเสมอว่า ทุกคนมีคุณค่าอยู่ในตัวเอง ขึ้นอยู่กับว่าจะมองเห็นไหม อาจจะไม่ได้ทำได้ดีขนาดนั้นหรอกในชีวิตจริง แต่พัฒนาส่วนที่ดี ปรับปรุงส่วนที่ไม่ดี ที่มีอยู่ในตัวเอง บางทีการอยู่เฉย ๆ อาจไม่ได้ทำให้รู้สึกมีคุณค่าขึ้นมาได้เท่ากับการอยู่กับตัวเอง

อยู่ในที่ที่เหมาะสมกับเรา Right Place, Right Person and Right Time

5 ข้อที่พัฒนาให้เรากลายเป็นคนที่เคารพตัวเองข้อมูลจาก Psychcentral

1. ลองทบทวนในข้อดีของตัวเรา เขาบอกว่าอยากให้เราลองจำกัดคำคำว่าเคารพตัวเองของเรา คุณค่า,ข้อดีของเราคืออะไร เช่น เราเป็นคนที่มีความซื่อสัตว์ เราเป็นคนใจเย็น เป็นคนมีความมุ่งมั่น

ทบทวนสิ่งดี ๆ เหล่านั้นโดยยอมรับกับตัวเองว่าสิ่งนั้นคือเรา หรืออาจจะลองถามคนที่ใกล้ชิดกับเราเพื่อให้เขาลองบอกข้อดีของเราก็ได้นะ

2. พิจารณาความสัมพันธ์รอบตัวเรา เขาบอกว่าเราไม่ได้อยู่อย่างตัวคนเดียว เรามีคนรอบตัวเราอยู่รายล้อม และคนเหล่านั้นที่อยู่รอบตัวเราที่เราให้ความสำคัญ เขาซัพพอร์ตเราหรือเปล่า

ลองตั้งคำถามง่ายๆกับตัวเองว่าคนที่เราให้ใจ ให้ความรู้สึกไปเขาแสดงสิ่งนั้นกลับมาหาเราไหม ถ้าหากว่าไม่เราจะได้จำกัดความรู้สึกของเราถูก การใช้ความรู้สึกมากเกินไปก็ส่งผลให้เราเคารพตัวเองน้อยลงเหมือนกัน

3. โฟกัสสิ่งที่ทำให้เรามีความสุข การเคารพตัวเองก็หมายถึงการที่เราพอใจชีวิตของเรา ให้เราลองหางานอดิเรกเล็กๆที่ทำให้เรามีความสุขในแต่ละวัน

4. ฝึกดูแลตัวเอง self care

5. เอาใจใส่กับความต้องการของตัวเอง

อ้างอิง

Self-Respect: Definition, Examples, & How To Gain It

5 Tips to develop and show self-respect