ความเครียด กับ ความเครียดในวัยรุ่น ถ้ามองผิวเผินอาจจะคิดว่า ความเครียด เหมือนกันแต่แท้จริงแล้วแตกต่างกัน ด้วยช่วงวัยของวันผู้ใหญ่อาจจะควบคุมและจัดการแก้ปัญหาเรื่องความเครียดได้มากกว่าวัยรุ่น

 

บทความนี้ Alljit ร่วมกับ คุณรัชดาภรณ์ ศรีวิลัย นักจิตวิทยาคลินิก พูดคุยในทุกประเด็นในเรื่องสุขภาพใจ

 

ความเครียดที่แตกต่างกันด้วยช่วงวัย และทำความเข้าใจกับความเครียดของวัยรุ่นเพื่อการอยู่ร่วมกันของวัยผู้ใหญ่กับวัยรุ่น

ความเครียดในวัยรุ่น เกิดจากอะไรได้บ้าง?

ความเครียด เกิดจากความกลัว กลัวผิดหวัง กลัวไม่ประสบความสำเร็จ กลัวสิ่งที่ยังมาไม่ถึง หรือการเปลี่ยนแปลงในชีวิต โดยเฉพาะในวัยรุ่นที่ย้ายบ้าน เปลี่ยนโรงเรียน ปรับตัวเข้ากับเพื่อนใหม่

 

การเปลี่ยนผ่านของช่วงอายุทำให้เกิดความเครียดขึ้นมาได้ 

ความเครียดในวัยรุ่น เป็นอย่างไร?

1. การเปลี่ยนแปลงของร่างกาย เมื่อร่างกายเปลี่ยนแปลงไปตามวัย ในเด็กบางคนจะรู้สึกว่าเป็นเรื่องแปลก ทำไมเพื่อน ๆ ยังไม่เห็นเปลี่ยนแปลงเหมือนเรา จนไม่รู้ว่าจะต้องวางตัวอย่างไรในการเปลี่ยนแปลงของรูปร่างตนเอง ในบางคนจะรู้สึกเครียดกับเรื่องนี้เป็นอย่างมาก 

 

2. ความรัก ในเด็กบางคนไม่รู้ว่าอะไรคือการแสดงออกที่เหมาะสม จะต้องวางตัวอย่างไรกับเพศตรงข้าม หรือรับมืออย่างไรกับอารมณ์ทางเพศของตัวเอง จนเกิดเป็นความเครียดและวิตกกังวลขึ้น  

 

3. ต้องการการยอมรับจากสังคม อยากมีเพื่อนเยอะ ๆ อยากเป็นส่วนหนึ่งของกลุ่ม เมื่อไหร่ที่เพื่อนไม่สนใจจะเริ่มเครียดทันที  ความเครียดของเด็กแต่ละคนไม่เหมือนกัน เด็กแต่ละคนมีการรับรู้และแปลความกับเรื่องที่เกิดขึ้นต่างกัน ในบางคนเครียดเรื่องเรียน บางคนเครียดเรื่องความรัก 

ความเครียดในวัยรุ่นส่งผลกระทบอย่างไรเป็นอย่างไร?

1. การเข้าสังคม เด็กวัยรุ่นจะเริ่มสร้างสังคมของตัวเอง เขาจะใช้เวลาอยู่กับเพื่อน ในโรงเรียนมากถึง70 % ใช้เวลาอยู่กับครอบครัวเพียง 30% ซึ่งถ้าหากเขาเกิดความเครียด จะเกิดความลำบากในการอยู่กับเพื่อนเด็กบางคนจะเครียดจนรู้สึกไม่อยากไปโรงเรียน หรือในบางคนก็ไปกระทบต่อผลการเรียน 

 

2. ภาวะอารมณ์ เมื่อเกิดความเครียดจะนำไปสู่ความรู้สึกต่าง ๆ เช่น เสียใจ โกรธ เศร้า เบื่อ โมโห หรือความกลัว 

 

3. การจัดการปัญหาที่เข้ามา เมื่อไหร่ก็ตามที่วัยรุ่นเครียด มักหาทางออกความเครียดในลักษณะที่ผิด โดยการไปอยู่กับเพื่อนเยอะ ๆ หรือแสดงออกด้วยความก้าวร้าว หันไปดื่มแอลกอฮอล์ หรือใช้ยาเสพติด 

วิธีแก้ไขความเครียด 

ก่อนอื่นต้องเข้าใจว่าเราอยู่ในความเครียด สังเกตว่าเราคิดวนไปมากับเรื่องอะไรอยู่หรือไม่ จากนั้นหาสาเหตุว่าเครียดเพราะอะไร เช่น แฟนบอกเลิก,เพื่อนพูดไม่ดีด้วยหรือการเรียนตก

 

จากนั้นก็ต้องจัดการกับความเครียดนั้นตามสถานการณ์ที่เราต้องการให้เป็น 

เพื่อนไม่ยอมรับทำยังไงดี?

ก่อนอื่นต้องมองหาก่อนว่าจำเป็นไหมที่ต้องได้รับการยอมรับจากทุกคน เพราะไม่ใช่ทุกคนที่จะไม่สนใจเรา แต่เราอาจกำลังโฟกัสไปกับคนที่ไม่สนใจเราอย่างเดียว

 

จริง ๆ แล้วเราสามารถมองหาเพื่อนจากที่อื่นได้ นอกจากเพื่อนในห้องเรียน ลองมองหาทางเลือกอื่น ๆ ดูมากกว่าจดจ่อกับเพื่อนแค่กลุ่มเดียว 

สื่อสารกับผู้ใหญ่อย่างไรดีว่าเรากำลังเครียด?

1. ทำความเข้าใจความรู้สึกตัวเองก่อน ว่าเกิดอะไรขึ้นกับเรา เราเครียดเรื่องอะไร มีอาการอะไรเกิดขึ้นบ้าง เมื่อไหร่ที่เราเข้าใจตัวเอง เราจะสามารถอธิบายกับครอบครัวได้ว่าเกิดอะไรขึ้น

2. เลือกบุคคลที่จะเข้าไปพูดด้วย โดยเลือกจากบุคลิค ความไว้ใจ หรือการตอบสนองต่อเรื่องที่เกิดขึ้น  หากไม่สามารถคุยกับคนในครอบครัวได้ ลองมองหาไปที่บุคคลอื่นได้ เช่น เพื่อน อาจารย์ เป็นต้น 

3. บอกเล่าถึงสิ่งที่เราต้องการแก้ไข เช่น การพาไปพบนักจิตวิทยาหรือจิตแพทย์ เพราะในบางปัญหา พ่อแม่อาจไม่สามารถแก้ไขให้เราได้  

วัยรุ่นอกหัก บอกผู้ใหญ่ยังไงไม่ให้ท่านมองว่าไร้สาระ?

เราสามารถบอกถึงอารมณฺ์และความรู้สึกของเราได้ โดยสะท้อนให้เขาเห็นว่าเรื่องนี้มีผลต่อความรู้สึกเราอย่างไร เราเจ็บอย่างไร เรากำลังคิดอะไรอยู่ หากท่านไม่เข้าใจ

 

เราต้องยอมรับและอาจหลีกเลี่ยงการไปปรึกษาเขาอีก 

ครอบครัวกดดันเรื่องเรียนทำอย่างไรดี? 

เราสามารถชี้เเจ้งกับเขาได้ว่าเรากำลังทำอะไรอยู่ เช่น ตอนนี้กำลังพยายามอ่านหนังสือสอบอยู่นะ พยายามทำความเข้าใจกับเนื้อหาอยู่เพราะอยากให้เกรดออกมาดี

 

บอกกับเขาให้ชัดเจนว่าเรากำลังทำอะไรอยู่ เพื่อให้เป็นไปตามคาดหวังของเขา