เวลาที่เราพูดถึงใครคนหนึ่งคงประกอบไปด้วยความคิด อารมณ์และความรู้สึก ของมนุษย์ที่เกิดขึ้นได้หลากหลาย ซึ่งเป็นเรื่องปกติของธรรมชาติ

 

ในทางวิทยาศาตร์มีการทำวิจัยที่ยืนยันว่าอารมณ์อย่างหนึ่งในร่างกายสามารถส่งผลต่อความรู้สึกบางอย่างข้างในได้

 

บทความนี้ Alljit ร่วมกับ คุณรัชดาภรณ์ ศรีวิลัย นักจิตวิทยาคลินิก พูดคุยในทุกประเด็นในเรื่องสุขภาพใจ ค้นหา ความรู้สึกลบ ความคิดลบวนอยู่ในหัวรู้ทันภาวะทางอารมณ์

ความรู้สึกลบ อารมณ์เชิงลบ

อารมณ์เชิงลบเกิดขึ้นด้วยเหตุผลใดเหตุผลหนึ่ง เกิดจากความเจ็บปวด เมื่อเกิดอารมณ์เชิงลบเราควรจัดการกับสิ่งที่เกิดขึ้นเพื่อเผชิญ บางคนอาจเลือกที่จะหลีกเลี่ยงกับการเจอสิ่งนั้น ไม่ว่าจะความคิดเชิงลบหรือเชิงบวก

 

ทุกอารมณ์เกิดจากตัวเราเองที่สร้างเรื่องราวเหล่านั้นขึ้นมาจากจิตใจ เราต้องวิเคราะห์ให้ได้ก่อนว่าธรรมชาติเหล่านี้คืออะไร เกิดจากจิตใจที่เราอยากจะตอบสนองออกไป ให้เราได้เรียนรู้จากประสบการณ์และนำไปสู่อารมณ์

 

บางอย่าง มีโอกาสที่เราจะดึงภาวะนั้นกลับมาอีกครั้ง เช่น ถ้าเราพูดถึงความกลัว เมื่อพาตัวเองไปอยู่ตรงหน้าผานั่นคือความกลัวของเรา ถ้าเมื่อไหร่ก็ตามที่เรากลับมายืนอยู่ตรงหน้าผานั้นอีกครั้ง

 

ความกลัวนั้นก็เกิดขึ้นได้อีกครั้ง จริง ๆ ความกลัวบางทีเราไม่ต้องพยายามหลีกหนีเพราะความกลัวเป็นสัญลักษณ์ให้เราคอยระวังที่จะเอาชีวิตรอดให้ดียิ่งขึ้น จัดการกับความกลัวนั้นได้ดีกว่าเดิม

 

ถ้าเราไม่มีความกลัว เราอาจจะไม่มีความระมัดระวัง

อารมณ์เชิงบวก

อารมณ์เชิงบวกเกิดขึ้นเมื่อเราได้รับบางสิ่งบางอย่าง เช่น ความรู้สึกดีใจ ตื่นเต้น เซอร์ไพรส์ และนำไปสู่ความรู้สึกดี ๆ ที่ตามมา ส่วนอารมณ์เชิงลบ คือ ความรู้สึกเศร้า เสียใจกับการสูญเสียบางสิ่งบางอย่างไป

 

พอเราทำความเข้าใจได้แล้ว ให้ลองทำความรู้จักพื้นฐานของอารมณ์ว่าประกอบไปด้วยอะไรบ้าง โกรธ รังเกียจ กลัว สุข เศร้า หรือประหลาดใจ ซึ่งยังมีอารมณ์อีกหลากหลายมากกว่านี้ เช่น ดูถูก อับอาย

 

อารมณ์บางอย่างที่เกิดขึ้นก็ล้วนเป็นอารมณ์ได้เช่นเดียวกันแต่ขอบเขตอาจจะแตกต่างกันตามวัฒนธรรมและสังคมที่หล่อหลอมเรามาต่างความเชื่อ

อารมณ์คือส่วนสำคัญที่ทำให้เรามีชีวิตรอด

อารมณ์พื้นฐานจะต้องอิงไปด้วยอารมณ์พื้นฐานของเราว่าเป็นอย่างไร มีบทบาทกับเราอย่างไรบ้าง ทำให้เราสามารถดึงสัญชาตญาณของเราออกมาใช้ได้ เช่น แข็งแกร่งมากขึ้น มีความสามารถมากขึ้น

 

ตัดสินใจได้ดีมากขึ้น อารมณ์และเหตุผลเชื่อมโยงกันได้ดีกว่าเดิมอารมณ์คือส่วนสำคัญที่ทำให้เรามีชีวิตรอดได้จริง ๆ เพราะเมื่อไหร่ก็ตามที่เราไม่เขิล ไม่รู้สึกอาย ไม่รู้สึกกลัว

 

แล้วตื่นนอนมาพร้อมกับอารมณ์แบบนี้โดยไม่คิดถึงจิตใจของคนอื่นว่าผลอะไรจะตามมาแน่นอนว่าผลเสียอาจจะเกิดจากที่สูญเสียคนรอบข้างไป เพื่อนที่เราไม่แคร์ความรู้สึกของเขาก็ค่อย ๆ จากเราไปทีละคน

 

สิ่งที่แสดงให้เห็นชัดเจน คือการพยายามที่จะรับรู้อารมณ์ที่เกิดขึ้นกับตัวเอง อารมณ์เป็นสิ่งสำคัญต่อการตัดสินใจของเรา อารมณ์เป็นตัวกำหนดคุณค่า ทำให้น้ำหนักในการตัดสินใจง่ายขึ้น อารมณ์สำคัญกับเรามาก เกิดขึ้น

 

มาแล้วยังมีผลต่อเราได้มากมายอีกด้วยเมื่อเกิดอารมณ์จะต้องตระหนักว่าอาจเป็นสิ่งที่ผิดปกติได้ การเจ็บป่วย ไม่สบายเนื้อไม่สบายตัว กลุ่มโรคของความวิตกกังวล กลุ่มคนที่คุ้มคลั่ง

 

หลังจากที่เราเข้าใจว่าอารมณ์มีลักษณะอย่างไร อารมณ์เกิดขึ้นได้กับทุกคน เกิดผิดปกติได้ จากนั้นลองทำความเข้าใจ จดบันทึกเมื่อเกิดเหตุการณ์แบบนั้นเพื่อเชื่อมโยง ค่อย ๆ บันทึก

 

ความเข้าใจว่าอารมณ์นั้นเกี่ยวกับตัวตนของเราอย่างไร เพื่อเจาะจงว่าสถานการณ์ไหนไปกระตุ้นอารมร์ของเรา เรียนรู้อารมณ์นั้นที่ผุดขึ้นมา เพื่อเข้าถึงอารมณ์ของตัวเอง

 

ช่วงแรกอาจจะยากที่เราจะต้องมาจดบันทึก แต่อยากให้ฝึกฝนเพื่อทำความเข้าใจตัวเองได้ง่ายขึ้น เช่น รู้สึกโกรธและเรารับรู้ได้ว่านั่นคืออารมณ์โกรธ ให้คิดว่ามาจากสถานการณ์อะไร

 

เป็นเพราะเราต่อแถวแล้วมีคนมาแซงหรือเปล่า หรือเพราะเขาไม่มีมารยาทลองคิดดูก่อนว่าเพราะอะไรเขาถึงทำแบบนี้ แล้วอารมณ์อะไรที่ทำให้เราคิดแบบนั้น 

 

เมื่อเกิดอารมณ์เชิงลบกับตัวเอง เอาข้อมูลที่จดบันทึกมาดูว่าเราอยากที่จะมีความรู้สึกแบบนี้ไหม เช่น เราไม่อยากที่จะมีความรู้สึกแบบนี้จังเลย หรือเราอยากให้ความรู้สึกนี้มีน้อยลงไป

 

อะไรที่เป็นตัวกระตุ้นให้เรามีอารมณ์เชิงลบแบบนั้น ให้เราทำความเข้าใจตัวเองให้มากขึ้น จดบันทึกเหตุการณ์และอารมณ์ที่ตามมา ให้คะแนนความรู้สึกของตัวเอง

 

เมื่อเหตุการณ์นั้นเกิดขึ้นอารมณ์ของเราอยู่ในระดับที่เท่าไหร่ เพราะเมื่อไหร่ที่เกิดอารมณ์เชิงลบ และเราทำความเข้าใจ เราจะสามารถจัดการได้ง่ายขึ้น พูดอาจจะง่ายแต่ทำอาจจะยาก

 

เพราะต้องอาศัยการเรียนรู้และความอดทนมากที่จะเข้าใจเหตุการณ์ที่เกิดขึ้น เพราะต้องนึกถึงอารมณ์เชิงลบเวลาที่เราพยายามทำความเข้าใจ หาที่มาที่ไปว่าเหตุการณ์อะไรที่ไปกระตุ้นให้เกิดความรู้สึกแบบนี้ขึ้นได้ง่าย

 

ความคิดวนเวียนจะทำให้เรากลับดูแลความรู้สึกของตัวเองได้ดีมากขึ้นการหยุดที่จะไปเผชิญกับเหตุการณ์ที่มากระตุ้นอารมณ์เป็นตัวบ่งบอกเราว่า เรากำลังคิดถึงเหตุการณ์นั้นวกไปวนมา

 

จนทำให้เกิดความคิดว่าอยากมีความสุขมากขึ้นกว่านี้จังเลย การกลับมาทำความเข้าใจอารมณ์เชิงลบกับตัวเองมากขึ้น

 

หาที่มาที่ไปเรียนรู้วิธีการดูแลความรู้สึกของตัวเอง การสร้างความเข้าใจทำให้เรามีพื้นฐานได้ดีขึ้น ทำความเข้าใจอารมณ์ลบของตัวเองได้มากขึ้น จะนำไปสู่การรู้ทันภาวะทางอารมณ์ได้ดีมากขึ้นกว่าเดิม