เพื่อนที่คอยลดคุณค่าเรา เพื่อนที่ทำให้เราเกิดการตั้งคำถามบ่อย ๆ ว่า นี่แกเป็นเพื่อนเราจริงปะเนี่ย? หรือนั้นก็คือ Toxic Friendship 

เพื่อนคืออะไร

สังคมแรกที่เราเติบโตมา คือ สังคมครอบครัว อีกสังคมหนึ่งที่สำคัญและหล่อหลอมให้เราเป็นเราก็คือ สังคม เพื่อน ปฏิเสธไม่ได้เลยว่าเพื่อนคือสิ่งสำคัญในชีวิตเรา เพราะพื้นฐานของมนุษย์เราเป็นสัตว์สังคม

Lauren Hazzouri นักจิตวิทยา กล่าวว่า “เหตุผลที่เราทุกคนมีเพื่อน ก็คือการให้และรับการสนับสนุนและความเข้มแข็ง” 

“มิตรภาพที่ดีจะให้ความรู้สึกปลอดภัย มั่นคง มีพลัง และยกระดับชีวิต เพื่อนคือเพื่อนแท้ เมื่อการปรากฏตัวของเพื่อนเตือนให้นึกถึงทุกสิ่งที่เราเป็น ไม่ใช่สิ่งที่เราไม่ได้เป็น “

ชวนมองย้อนกลับไปในวัยเด็ก เรามองหาใครเป็นคนแรก ใครเขามาทักเรา เราอยู่กลุ่มกับใคร เราเลือกกินข้าวกับใครที่โรงอาหารตอนเช้า เชื่อว่าแต่ละคนคงมีคำนิยามเกี่ยวกับเพื่อนที่ต่างกันไป

คำว่าเพื่อนก็มีหลายระดับมาก เพื่อนที่เรารู้จักผิว ๆ เพื่อนร่วมงาน เพื่อนที่เราสนิท เพื่อนที่เหมือนคนในครอบครัวเรา ซึ่งแต่ละระดับเราก็จะให้ความสำคัญ ความซิงค์กันแบบแตกต่างกันออกไป

Toxic Friendship คืออะไร 

Judy Ho , PhD, นักประสาทจิตวิทยาคลินิกและนิติวิทยาศาสตร์ที่ได้รับการรับรองกล่าวว่า “มิตรภาพที่เป็นพิษเป็นอาการที่คุณรู้สึกหมดแรงเมื่อต้องโต้ตอบกับคน ๆ นั้น”

หรือ BAD DAY  กับ BAD VIBES เพื่อนที่ดีที่มีวันแย่ ๆ อาจตะคอกใส่คุณหรือดูห่างเหิน แต่พวกเขามักจะขอโทษเมื่อทุกอย่างลงตัว ในทางกลับกันเพื่อนที่เป็นพิษมักจะทำตามรูปแบบเดิม ๆ

คือ พวกเขาจะไม่แสดงความเสียใจหรือ เปลี่ยนแปลง แม้ว่าพวกเขาจะรู้ตัวว่า ทำให้คุณรู้สึกแย่ก็ตาม

จากข้อมูลของ Healthline ขอเกริ่นถึง Healthy Friendship ก่อนเพื่อจะได้เห็นถึงความแตกต่าง เพื่อนที่ดีจะช่วยให้ชีวิตของเรามีความหมายมากขึ้น จะซัพพอร์ตเราในด้านของการใช้ชีวิต และด้านของอารมณ์

เวลาเราเหงาเราก็จะรู้สึกเหงาน้อยลง มีความสุขความพึงพอใจกับชีวิตมากขึ้น และการที่เรามี Healthy Friendship ยังสามารถช่วยยืดอายุของเราได้ด้วย และก็ทำให้ความเสี่ยงที่มีต่อปัญหาสุขภาพจิตลดลง 

ส่วนมิตรภาพที่เป็น Toxic Friendship จะแตกต่างออกไป คือพวกเขาจะระบายอารมรณ์ใส่ ถ้ากล่าวแบบนี้อาจจะเกิดความสับสนว่าเพื่อนต้องมีให้ระบายไม่ใช่หรอ

แต่การระบายของพวกเขาจะเป็นรูปแบบที่สัมผัสได้ว่าขากำลังปล่อยความรู้สึกที่เป็นพิษใส่เรานะ เขาจะทำให้เราเกิดการด้อยค่าตัวเอง เกิดการตั้งคำถามกับตัวเองบ่อย ๆ ว่า เห่ยทำงี้คือเราเพื่อนแกปะเนี่ย!!?

รูปแบบ Toxic Friendship

1. The Drama

เป็นเหตุการณ์ที่ทุกคนรู้เป็นเรื่องธรรมดาที่เกิดขึ้นได้ในชีวิต แต่เพื่อนที่เป็นดราม่าจะรู้สึกกับสิ่งนั้นมากไป จนคนที่อยู่ด้วยรู้สึกเหนื่อย ตั้งคำถามกับตัวเองบ่อย ๆ ว่าเราควรทำอย่างไร

2. เพื่อนที่จะมาแค่ตอนที่ต้องการขอความช่วยเหลือจากเรา

ปกติไม่คุย ไม่ทักหา ถามไถ่ แต่มาคุยตอนที่เราเดือดร้อน

3. มองคนในแง่ร้าย

เพื่อนประเภทนี้มักมีความคิดเห็นเชิงลบบ่อยครั้งที่พวกเขาไม่มีความสุขกับตัวเองและสะท้อนความทุกข์ของพวกเขาไปยังคนรอบข้าง ในขณะที่พวกเขาอาจกำลังต่อสู้กับภาวะซึมเศร้าหรือปัญหาสุขภาพจิตอื่น ๆ

ทัศนคติของพวกเขาอาจเป็นปัญหาในมิตรภาพได้ หากเพื่อนคนนี้ไม่เต็มใจที่จะเปลี่ยนแปลง ไม่พยายามพัฒนาตัวเองให้ดีขึ้น หรือหากพวกเขายังคงวิจารณ์ตั้งแง่กับเรา อาจถึงเวลาแล้วที่จะต้องแยกตัวออกจากความสัมพันธ์

แม้ว่าการเดินจากเพื่อนประเภทนี้จะเป็นเรื่องยาก แต่อาจเป็นประโยชน์สูงสุดสำหรับสุขภาพจิตของเราเอง ให้เพื่อนรู้ว่าเราห่วงใย แต่เราก็ต้องใช้เวลาห่างจากความสัมพันธ์เพื่อดูแลตัวเอง

4. เพื่อนที่อยู่แต่ช่วงร่วมสุขแต่ไม่ร่วมทุกข์ไปกับเรา

แม้ว่าเราอยู่กับเพื่อนคนนี้เราจะมีความสุข แต่เมื่อตอนที่เราต้องการเพื่อนคนนี้เขาไม่เคยอยู่กับเราเลย 

5. คู่แข่ง

เพื่อนที่ทำตัวกับเราเหมือนเราต้องแข่งขันกับเขาตลอดเวลา เวลาเราเจอเรื่องอะไรดี ๆ ทำอะไรประสบความสำเร็จเขาจะมีบางอย่างที่มาเกทับ หรือพูดให้เรารู้สึกว่าเเราเนี่ยก็ไม่ได้เก่งนะ พูดให้เรารู้สึกแย่ 

6. ควบคุม

เพื่อนประเภทนี้จะเอาแต่ใจตัวเอง เอาตัวเองเป็นจุดศูนย์กลาง เขาอาจจะพูดอะไรที่ทำให้เรารู้สึกไม่ดี เสียความมั่นใจในตัวเอง หรือพูดโกหก แล้วค่อยมาปลอบโยนด้วยคำพูดดี ๆ ทีหลัง

ซึ่งการกระทำแบบนี้จะทำให้เรารู้สึกว่าเราต้องการเพื่อนคนนี้ เราขาดเพื่อนคนนี้ไปไม่ได้ 

สัญญาณเตือนของ Toxic Friendship 

1. ไม่ได้รับการ Support เมื่อเราทำบางสิ่งสำเร็จ

Courtney Glashow นักจิตอายุรเวท  “ในมิตรภาพที่ดี จะมีคนสนับสนุนให้คุณเติบโตและประสบความสำเร็จ” โดยไม่อิจฉา หรือ ยกตนข่มท่าน มิตรภาพควรเป็นระบบสนับสนุนกัน ระหว่างคนสองคน

2. รู้สึกเหนื่อยล้าทางร่างกาย จิตใจ

Elizabeth Cohen, PhD, นักจิตวิทยาคลินิกที่ฝึกหัดในนิวยอร์กซิตี้กล่าว “ร่างกายของเรามีข้อมูลมากมายเกี่ยวกับความรู้สึกสบายใจของเรากับบุคคลอื่น” 

เราเครียด หรือผ่อนคลาย มองโลกในแง่ดีหรือไม่?  เรามีปฎิกริยายังไง เมื่อเพื่อนเราโทรมาหา หรือนัดไปกินข้าว 

3. ไม่สามารถเป็นตัวของตัวเองได้

สัญญาณอีกอย่างของความสัมพันธ์ที่เป็นพิษคือ ถ้าเพื่อนไม่ยอมรับในแบบที่เราเป็น และเราพบว่าตัวเองเปลี่ยนแปลงบางอย่างเกี่ยวกับบุคลิกภาพหรือรูปลักษณ์ของเรา ที่รู้สึกว่าไม่ใช่ 

4. ไม่สามารถไว้วางใจ หรือพึ่งพากันได้ 

ข้อดีอย่างหนึ่งของมิตรภาพคือการรู้ว่าเพื่อนซี้ของเรา จะอยู่ที่นั่นเมื่อเราต้องการพวกเขาจริง ๆ อย่างไรก็ตาม เพื่อนที่เป็นพิษอาจไม่อยู่ถึงตรงนั้น แม้ว่าจะทุ่มเทเวลาและพลังงานเพื่ออยู่เคียงข้างพวกเขา

เมื่อพวกเขาต้องการ นี่คือเหตุผลที่ดร.โฮ ชี้ว่าไม่ไว้ใจหรือพึ่งพาพวกเขาเป็นอีกสัญญาณหนึ่งของเพื่อนที่เป็นพิษ 

ผลกระทบเมื่อเรามี Toxic Friendship 

• การมีเพื่อนแทนที่เราจะรู้สึกว่าสบายใจ รู้สึกปลอดภัย แต่กลายเป็นว่าเพิ่มความวิตกกังวลต่อเรามากกว่าเดิม เช่น เราไปเที่ยวกันเป็นกลุ่มแต่จะมีวันที่เราไม่ไปเราจะกังวลว่าเขาจะเอาเราไปพูดไม่ดีไหม เขาจะเม้าเราไหม อันนี้คือไม่โอเคเลย
• เราจะรู้สึกว่าเราต้องใช้ความพยายามคาดเดาอยู่ตลอดว่า เขาจะรู้สึกยังไง ไม่ใช่คาดเดาด้วยความรู้สึกเป็นห่วงแต่เป็นการคาดเดาเชิงว่าถ้าเราทำไรไม่ถูกใจเขาจะอะไรเราหรือเปล่า ซึ่งการเป็นแบบนี้บ่อย ๆ อาจจะทำให้เราจิตตกได้
• เมื่อ 2 อย่างข้างต้นที่กล่าวไปถูกกระทบอย่างรุนแรงก็จะส่งผลกับ ร่างกาย การนอน การกินของเราได้
• ท้ายที่สุดกลายเป็นปัญหาภาวะสุขภาพจิต

จัดการตัวเราเอง และเพื่อนอย่างไรดี หากมีใครซักคน Toxic 

พูดคุยกับพวกเขา

ดร.โคเฮนกล่าวว่าไม่ใช่ว่า มิตรภาพที่เป็นพิษทั้งหมด จะเกินเยียวยา “ถ้ารู้สึกปลอดภัยพอที่จะมีส่วนร่วมใน การสนทนาที่ตรงไปตรงมา ก็ขอแนะนำให้บอกความรู้สึกของคุณกับเพื่อนของเรา “

กำหนดขอบเขตที่มั่นคง

ดร. โฮแนะนำ ให้เราสื่อสารขอบเขตของเรากับเพื่อนเกี่ยวกับสิ่งที่โอเคและสิ่งที่ไม่ควรอยู่ในความสัมพันธ์ ตัวอย่างเช่น หากเพื่อนมีแนวโน้มที่จะครอบงำบทสนทนา

โดยเน้นไปที่สิ่งที่ตัวเองกำลังเจอ ขอบเขตของเราอาจอยู่ที่ว่า ทั้งคู่มีเวลาเท่ากันเพื่อพูดคุยเกี่ยวกับสิ่งที่พวกเรากำลังประสบพบเจออยู่

ตีตัวออกห่างกันไปเลย 

ทางเลือกสุดท้ายหากไม่ไหว ตกอยู่ในความสัมพันธ์ แบบ Toxic Friendship

การเป็นเพื่อนที่ดีทำได้อย่างไร 

• ซื่อสัตย์ จริงใจ สามารถสื่อสารความรู้สึกที่แท้จริงและจริงใจจากเพื่อนได้ แม้ว่ามันอาจจะยากที่จะได้ยินความจริง แต่เพื่อน ๆ ก็หาวิธีที่จะผสมผสานความเมตตาและความจริงใจ 
• ไม่ตัดสินคุณ  
• เรียนรู้ที่จะฟัง เพื่อนที่ดีต้องเรียนรู้ที่จะรับฟัง การรู้ว่าเมื่อใดควรเงียบและฟังเป็นสิ่งสำคัญของมิตรภาพ 
• ให้กำลังใจ  เพื่อนที่ดีจะทำให้เราเป็นตัวเองในเวอร์ชั่นที่ดีที่สุด และผลักดันให้คุณเติบโตต่อไป บางครั้งเพื่อนของเราทำผิดพลาดหรือทำสิ่งที่เราไม่เห็นด้วย เราก็ยอมรับความคิดเห็นของกันและกัน 
• การยอมรับ เราทุกคนไม่เหมือนกัน มีทั้งข้อดี และเสีย การยอมรับกันจึงเป็นส่วนผสมที่สำคัญมาก ๆ สำหรับความสัมพันธ์