ในยุคนี้ การมูเตลู ดูดวง ทำนายดวงชะตาราศี เข้าถึงง่าย พบได้ทุกแพลตฟอร์ม ถูกใจสายมูเป็นอย่างมาก เราเองก็เป็นหนึ่งในนั้น แต่จะว่าไปก็มีคนอีกจำนวนหนึงที่เรียกได้ว่า คนไม่ดูดวง

ทำไมถึงเป็นอย่างนั้น เหตุผลของพวกเขาคืออะไร?

เหตุผลของ คนไม่ดูดวง

การดูดวงเป็นจิตวิทยาที่ไม่ใช่จิตวิทยา ?

จิตวิทยา คือศาสตร์ที่ใช้วิทยาศาสตร์และสถิติศึกษามนุษย์ ในทุก ๆ ด้าน ไม่ว่าจะเป็นความคิด ความรู้สึก อารมณ์ พฤติกรรม ซึ่งวิทยาศาสตร์ คือ ต้องมีการทดลองให้ได้องค์ความรู้อะไรบางอย่าง

เพื่อสรุปว่ามนุษย์เป็นแบบนั้นแบบนี้ แต่กลับกัน การดูดวงจะมีหลายศาสตร์เช่น astrology ที่ดูตำแหน่งดวงดาวเพื่อทำนายชะตาชีวิต บอกว่าชีวิตเลยจะมีแนวโน้มจะเป็นแบบนั้น คนนี้จะเจอแบบนี้  ซึ่งวิทยาศาสตร์ยังพิสูจน์ไม่ได้  

จิตวิทยาในการดูดวง = การพูด การสื่อสารของหมอดูอาจมีจิตวิทยาเข้ามาเกี่ยวข้อง หากสามารถพูดอะไรบางอย่างที่สร้างความเชื่อใจให้ลูกค้าได้ หรือทำนายลักษณะนิสัยบางอย่างได้ค่อนข้างตรงใจผู้ดูดวง 

ทำให้สบายใจขึ้น ให้มีกำลังใจในการใช้ชีวิตมากขึ้น นั่นหมายความว่าเขาอาจจะกลับมาใช้บริการคุณอีก

ความกลัว ความระแวง หรือ จิตตก

เหตุผลหลักในการไม่ดูดวงคือ หากหมอดูทักในเรื่องที่เรากังวล จะรู้สึกกลัวมากขึ้น กังวลว่าจะเกิดขึ้นไหม ทำให้ใช้ชีวิตด้วยความระแวง ไม่มีความสุข เกิดขึ้น เพราะ confirmation bias

มนุษย์จะเลือกรับรู้แต่ข้อมูลที่จะช่วยยืนยันความเชื่อของตัวเอง บางคนที่มีเรื่องไม่ดี บังเอิญเกิดขึ้นบ่อยในช่วงนั้น อาจจะเผลอไปโฟกัสและเชื่อโดยไม่รู้ตัวว่าช่วงนี้ดวงไม่ดี ทำให้โฟกัสและรับรู้แต่เรื่องที่ไม่ดี

ไม่เชื่อเรื่องของการดูดวง 

ความไม่เชื่อส่วนบุคคล คนไม่เชื่อก็คือไม่เชื่อ จึงเลือกที่จะไม่ดูดวงเพราะความเชื่อส่วนบุคคลของตนเอง 

รู้ทัน bias ของตัวเอง

The Barnum effect ปรากฏการณ์นี้เป็นความลำเอียงทางความคิด ทำให้คนมีแนวโน้มที่จะเชื่อมโยงตัวเองเข้ากับคำพูดหรือโยคทั่ว ๆ ไป  อย่างเช่น อ่านทำนายดวงชะตาประโยคกล่าวไว้กลาง ๆ แต่เรากลับมองว่า

ใช่เลย ตรงมากเหมือนเขียนมาเพื่อเรา

การทดลองที่สนับสนุน Barnum Effect เขาบอกกับนักศึกษาว่า เขาจะใช้ความรู้ความสามารถของเขาในการวิเคราะห์ลักษณะอุปนิสัยของแต่ละคนออกมา

โดยจะเขียนใส่กระดาษแล้วยื่นให้แต่ละคนอ่านและเมื่อนักศึกษาอ่านคำวิเคราะห์นิสัยของตัวเองแล้ว จะต้องให้คะแนนความแม่นยำของการทำนาย

ซึ่งผลการทดลองออกมาพบว่า Forer ได้คะแนนรวมเฉลี่ยสูงมาก นักศึกษามากกว่า  40% ให้คะแนนเต็ม แต่เมื่อทุกคนแลกใบวิเคราะห์กันอ่านก็ต้องตกใจ เพราะทุกใบถูกทายนิสัยเหมือนกันหมด

เหตุผลว่าทำไมบางคนเลือกดูดวง 

ความเชื่อที่ถูกส่งต่อกันมาและ ประสบการณ์การดูดวง

เราส่งต่อความเชื่อกันได้เพราะเราเป็นสัตว์สังคม ยิ่งถ้าเราชอบดูดวงอยู่แล้ว และมีคนใกล้ตัวมารีวิวว่าหมอดูคนนี้ทำนายแม่น เราก็จะมีแนวโน้มเลือกที่จะดูดวงมากขึ้นไปอีก

สอคคล้องกับวงจรของลูกค้าในการตัดสินใจบริโภคสินค้า คือ ผู้บริโภคหรือผู้รับบริการจะมีกระบวนการในการตัดสินใจซื้อ 5 ขั้นตอนคือ 

1. ความต้องการ

ผู้บริโภคจะเกิดความต้องการหรือรับรู้ถึงปัญหาที่เกิดขึ้น จึงต้องการหาอะไรบางอย่างเพื่อแก้ไขปัญหานั้น 

2. การแสวงหาข้อมูล( information search )

เมื่อเขาเกิดความต้องการเแล้ว เขาก็จะไปหาข้อมูลค่ะ  เหมือนเวลาที่เราอยากได้อะไรสักอย่างแล้วเราไปดูรีวิว ซึ่งการหาข้อมูลนั้นก็มาจากหลายแหล่งด้วยกัน แต่แหล่งข้อมูลที่มีอิทธิพลต่อผู้บริโภคมากที่สุด

คือ แหล่งบุคคล (Personal Sources) เพื่อนสนิท ครอบครัว เพื่อนบ้าน และผู้ใกล้ชิด  หรือการ โฆษณาต่าง ๆ ก็สำคัญเช่นกัน

3. การประเมินทางเลือก

เขาจะดูว่าสินค้าแต่ละอันตอบโจทย์ความต้องการเขาได้มากแค่ไหน  ข้อดี ข้อเสียแลคุณสมบัติของแต่ละสินค้า ซึ่งจะมีเรื่องของความเชื่อ แบรนด์และทัศนคติต่าง ๆ เข้ามาเกี่ยวข้อง

4. การตัดสินใจซื้อ 

เมื่อเขาจะได้สินค้าที่ตรงกับความต้องการของตนเองมากที่สุด เขาจะเกิดความตั้งใจที่จะซื้อขึ้น 

5. ความรู้สึกหลังซื้อ

เมื่อลูกค้าเกิดความพึงพอใจในตัวสินค้าก็จะมีการซื้อซ้ำอีกในครั้งถัดไป แต่ในทางกลับกัน ถ้าลองแล้วไม่ดี ไม่พอใจก็จะเกิดทัศนคติที่ไม่ดีและเลิกใช้หรือเลิกรับบริการ

เพราะฉะนั้นประสบการณ์ซื้อสำคัญมากๆ หากเขาเกิดความประทับใจ ดูแล้วแม่น ดูแล้วตรง แก้ไขปัญหาให้เขาได้ ก็จะกลับมารับบริการอีก

การดูดวงช่วยทำให้เราสบายใจขึ้นได้ เป็นกลไกการแก้ปัญหา

เป็นเหมือนการระบายความรู้สึกและหาทางออกให้กับปัญหาที่เกิดขึ้น

กลัวความไม่แน่นอนของชีวิต

เพราะความไม่แน่นอนมักจะทำให้เกิดความกังวล เช่น คนดูดวงกันมากขึ้นช่วง COVID เพราะไม่มีอะไรคาดเดาได้ ทำให้เขาต้องหาวิธีจัดการกับความรู้สึกคือ มีความเชื่อโชคลาง (Superstitious)  และพึ่งหมอดู

เพื่อให้หมอดูทำนายว่าอนาคตต่อจากนี้จะเป็นอย่างไร เราจะดีขึ้นไหม เจอกับปัญหาอะไรไหม

ที่มา : 

Why do we believe our horoscopes?

ทำไมหมอดูทายแม่นจัง?

ขั้นตอนในการตัดสินใจซื้อ