ความคิดลบ เป็นความคิดที่เกิดขึ้นอัตโนมัติ และเกิดขึ้นเร็วกว่าความคิดด้านบวก แต่ถ้าเรารู้สึกว่า เราไม่สามารถเปลี่ยนความคิดลบให้เป็นความคิดบวกได้

 

แล้วเราจะอยู่กับความคิดลบของเราอย่างไรได้บ้าง? เพื่อไม่ให้ความคิดลบนั้นกลับมาทำร้ายตัวเราเอง  บทความนี้ Alljit ร่วมกับ คุณรัชดาภรณ์ ศรีวิลัย นักจิตวิทยาคลินิก พูดคุยทุกประเด็นในเรื่องสุขภาพใจ ไขข้อสงสัย

ความคิดด้านลบ ในตัวเราเกิดขึ้นได้อย่างไร?

1. เกิดจากการสะสมประสบการณ์ในอดีต

เกิดมาจากการที่เราสะสมประสบการณ์บางอย่างในอดีตของตัวเราเอง แล้วกลับมาทับซ้อนเหตุการณ์ในปัจจุบันของเรา เราก็จะดึงชุดความคิดและความเชื่อของเราออกมา จนทำตัวเราเองเป็นคนคิดลบอยู่ตลอดเวลา 

 

บางทีเราอาจจะต้องมาเรียนรู้ในการที่จะอยู่กับความคิดนั้นให้ได้ เพื่อไม่ให้กระทบความสัมพันธ์กับคนรอบตัว ถ้าเราลองสังเกตดี ๆ แล้ว ความคิดของมนุษย์เรา จะมีทั้งความคิดทางด้านบวกและลบอยู่แล้ว

 

บางอย่างเราอาจจะเลือกได้ว่าเราจะเกิดเป็นความคิดบวกหรือลบ หรือเรื่องบางเรื่องสำหรับบางคนอาจจะเป็นเรื่องที่สามารถคิดบวกได้ แต่กับบางคนอาจจะคิดบวกไม่ได้ 

 

สิ่งเหล่านี้เกิดจากการที่ตัวเราสั่งสมประสบการณ์บางอย่าง จนทำให้ตัวเราเองแปลความตามความเชื่อและชุดความคิดของตัวเราเอง แต่พอเรามองคนรอบตัว

 

เราอาจจะเห็นว่าบางคนก็มีความคิดลบอยู่เป็นประจำ บางคนก็จะคิดลบได้แม้กระทั่งเรื่องเล็ก ๆ น้อย ๆ ที่เกิดขึ้น

 

เขาก็อาจจะดึงให้เราเข้าไปอยู่ในโลกของความคิดลบ ๆ ของเขา และอาจจะเป็นการผลักคนอื่น ๆ ออกจากตัวเขาไปด้วย 

2. เกิดจากการสร้างความคิดด้านลบเพื่อปกปิดความรู้สึก

เราอาจจะพยายามสร้างความคิดเหล่านั้นเพื่อมาปกปิดความรู้สึกลึก ๆ ที่อยู่ในจิตใจของตัวเราเอง และแปลกไปกว่านั้น เรามักจะเห็นว่าเวลาที่ใครสักคนหนึ่งทำดี ก็จะมีกลุ่มคนบางกลุ่มมักจะคิดว่าเขาทำดีเพราะหวังผล

 

บางคนเขาใช้ความพยายามมาก ๆ กว่าจะประสบความสำเร็จได้ คนก็อาจจะมองว่าถ้าไม่ได้เป็นเด็กเส้นก็ไม่ได้แบบนี้ กลับกลายเป็นว่ามองทุกเรื่องเป็นด้านลบ ๆ เต็มไปหมดเลย

 

ซึ่งสิ่งเหล่านี้เจอได้ง่ายมาก ๆ ในสังคมรอบรอบตัว รวมไปถึงตัวเราเอง บางทีเราก็จะมีมุมมองแบบนั้นต่อใครสักคนในชีวิตเราเหมือนกัน 

 

แต่ไม่ว่าอย่างไรก็ตาม หลาย ๆ คนที่เขาเห็นเรามีความคิดด้านลบเกิดขึ้น เขาก็มักจะบอกกับเราว่าคิดบวกสิ รู้จักคิดอะไรที่ดี ๆ บ้าง แต่ก็ยากมาก ๆ เลยใช่ไหมคะ?

 

การที่เรารู้สึกว่าเรื่องนี้เราคิดดีไม่ได้ แล้วต้องพยายามปรับเปลี่ยนความคิดให้เป็นอะไรที่ดูสดใส โลกสวย

 

ซึ่งไม่ใช่ทุกคนที่จะเหมาะกับการเป็นคนคิดบวก แต่การเป็นคนคิดบวกอาจจะช่วยทำให้กฎแรงดึงดูดบางอย่าง ดึงให้คนอยากจะเข้าหามากกว่า 

 

แต่บางทีการที่เราคิดบวกมาก ๆ เราก็ไม่ได้มีการจำลองบางอย่างเพื่อรับมือกับสิ่งต่าง ๆ ที่อาจจะเกิดขึ้น การที่เราจำลองแบบนั้นกับตัวเอง ก็จะเหมือนกันช่วยให้มีการเตรียมตัวและเตรียมใจกับตัวเอง ว่าถ้าวันที่เกิดขึ้นจริง ๆ เราจะจัดการอย่างไร 

ถ้าเราคิดบวกไม่ได้แล้ว เราจะจัดการ ความคิดลบ อย่างไรไม่ให้ทำร้ายตัวเอง?

“การคิดลบหรือการพูดเรื่องอะไรที่เป็นด้านแย่ ๆ ไม่ต้องอาศัยอะไรเลย แต่การที่เราจะมาฝึกมองโลกในแง่ดีหรือคิดบวก ต้องอาศัยความกล้าและการยอมรับมาก ๆ” เพื่อให้ตัวเราเองมีทางเลือกในการคิดและตัดสินใจเลือกจัดการมากกว่าคนที่มีมุมมองเพียงด้านเดียว ก็คือด้านแย่ ๆ

แล้วเราจะคิดลบอย่างไรให้เป็นประโยชน์กับตัวเรา?

สำรวจความคิดลบของเรา ลองมาดูกับตัวเองก่อนว่ามีเรื่องไหนบ้างที่เรารู้สึกว่าเกิดเป็นความคิดด้านลบโดยอัตโนมัติตลอดเวลา

 

เพราะจริง ๆ แล้วความคิดด้านลบที่เกิดขึ้น มักจะบั่นทอนสุขภาพของเรา เวลาที่เกิดขึ้นซ้ำ ๆ ตัวเราก็จะเกิดเป็นความเครียด ความหดหู่ ท้อแท้ เราจะอยู่กับความคิดเหล่านั้น แล้วเราจะค่อย ๆ ผลัก ๆ สิ่งดี ๆ ที่อยู่รอบตัวเราออกไปด้วย 

1. ใช้ความคิดลบมากำจัดความกังวล

ใช้ความคิดลบเพื่อเป็นกลยุทธ์ในการจัดการความกังวลของตัวเอง ที่อยู่ตรงหน้าหรือยังไม่ได้เกิดขึ้น พอเรามีการมองหรือจินตนาการว่าเดี๋ยวเรื่องแย่ ๆ จะต้องเกิดขึ้นกับเหตุการณ์นี้แน่ ๆ เลย

 

พอเราเห็นภาพแล้วว่าความคิดแย่ ๆ สร้างภาพอะไรกับเราขึ้นมา เราก็ดึงตรงนั้นมาวางแผนและจัดการ

 

เพื่อไม่ให้เกิดปัญหาเลวร้ายเหล่านั้นเกิดขึ้น แค่นี้ก็จะเป็นการพลิกความคิดด้านลบของตัวเราเอง ขึ้นมาจัดการให้เราสามารถเตรียมตัวและเตรียมใจ ก่อนที่ความคิดเหล่านั้นจะเกิดขึ้น 

2. ระบายความคิดนั้นออกมา

เวลาที่เรารู้สึกว่ามีใครเข้ามากระทบหรือมีสถานการณ์อะไรที่เข้ามา แล้วทำให้เกิดเป็นความคิดลบกับตัวเอง บางทีเราต้องลองพูดออกมา

 

เพราะอาจจะทำให้ตัวเราเองได้ดึงความคิดบางอย่างออกมาให้ชัดเจนขึ้น สิ่งสำคัญเลยก็คือให้เราคิดไว้ก่อนว่า “เราพูดตรงไหนได้ เราพูดตรงไหนไม่ได้”

 

เพราะเวลาที่ความคิดเหล่านั้นเกิดขึ้นมาแล้ว  บางทีมันเกิดจากการที่ตัวเราเองคิดกับตัวเองเยอะ ๆ อยู่แค่ในความคิดของตัวเราเอง 

 

ลองพูดความคิดลบ ๆ นั้นออกมา เพื่อให้ตัวตัวเองได้สำรวจกับตัวเอง ว่าความคิดด้านลบมาจากไหน เราคิดลบได้เพราะอะไรเข้าไปกระตุ้นเราหรือเปล่า ความคิดด้านลบที่เกิดขึ้น สอดคล้องกับสิ่งที่เป็นจริง ๆ หรือเปล่า

3. สำรวจความคิดตัวเอง

ฝึกสำรวจความคิดของตัวเอง พยายามทำความเข้าใจและยอมรับความคิดเหล่านั้นว่าเป็นความคิดของเรา นั่นคือตัวตนของเรา

 

เวลาที่เรายอมรับได้ ว่าเรามีความคิดลบเกิดขึ้น ก็จะทำให้ตัวเราเองเห็นอีกด้านของตัวเอง แล้วตัวเราเองก็จะดึงสิ่งเหล่านั้นเข้ามาเป็นส่วนหนึ่งของเรา

 

เพราะเมื่อไหร่ก็ตามที่เราเห็นว่าเราเองเป็นส่วนหนึ่งของความคิดลบ ๆ ตรงนั้น จะทำให้ตัวเองสามารถเข้าใจและยอมรับคนอื่นได้ ว่าเขาก็มีโอกาสที่จะคิดลบ ๆ แบบนั้นเหมือนกัน 

 

การพยายามปิดบังตัวตน ความคิดและความรู้สึกของตัวเอง เหมือนกับการที่เราพยายามปิดกั้น แล้วก็ผลักตัวตนที่แท้จริงของตัวเองออกไป เราก็ยิ่งเกิดเป็นความคิดด้านลบต่อคนอื่น และรวมถึงการคิดด้านลบกับตัวเองด้วย 

 

ประเด็นสำคัญคือการเข้าใจว่าสิ่งที่เราคิด ไม่ว่าจะเป็นด้านลบมากแค่ไหนก็ตาม คือตัวเราเองเเละยอมรับว่าตัวเราคิดแบบนี้และเป็นแบบนี้

 

ถ้าเรายอมรับสิ่งเหล่านั้นได้แล้ว จะเป็นบันไดขั้นหนึ่งที่ทำให้เราค่อย ๆ กลับมาสำรวจและยอมรับตัวเองได้มากขึ้นค่ะ