“ กลับมาก็เหงา ซึมเศร้าหลังเที่ยว ”  หรือ Post-Vacation Depression 

ถึงแม้ว่าการไปเที่ยวจะช่วยคลายเครียด ช่วยให้ได้พบเจอกับสิ่งใหม่ ๆ ที่อาจจะสร้างแรงบันดาลใจและพลังใจในการใช้ชีวิตต่อ แต่ความรู้สึกดี ๆ อาจจะไม่ได้อยู่ตลอดไป 

ซึมเศร้าหลังเที่ยว Post Vacation Depression

จาก Medical News Today กล่าวว่า Post-Vacation Depression หรือ Post-Vacation Blues เป็นคำที่ใช้เรียก ช่วงที่มีอารมณ์ทางลบหรือมีภาวะซึมเศร้า หลังจากไปเที่ยว 

คนที่มีภาวะนี้อาจจะมี ความรู้สึกไม่สบายใจ, ความรู้สึกโหยหาอดีต, ความเครียด ที่จะต้องกลับมาใช้ชีวิตแบบเดิม ต้องไปเรียน ไปทำงาน หรืออื่น ๆ

ซึ่งอาการของ Post-Vacation Depression อาจจะกระทบกับชีวิตประจำวันได้ เช่น กระทบความสัมพันธ์ กระทบกับความสามารถในการทำงานหรือการเรียนได้

ซึมเศร้าหลังเที่ยว เกิดขึ้นได้อย่างไร 

ภาวะ Post Vacation Blues เกิดจากการที่ร่างกายเคยชินกับการพักผ่อน และไม่พร้อมที่จะกลับมาเริ่มต้นการทำงานอีกครั้ง มักจะเกิดกับคนที่เบื่องานของตัวเองอยู่แล้ว

และระดับความรุนแรงของอาการขึ้นอยู่กับความเบื่อหน่ายที่มีอยู่เดิมอาการนี้ไม่ใช่โรคจิตเวช เนื่องจากอาการซึมเศร้าหลังวันหยุดยาวเหล่านี้จะเกิดขึ้นเพียงระยะเวลาสั้น ๆ เกิดขึ้นแค่ช่วงหนึ่งเท่านั้น

โดยส่วนใหญ่จะมีระยะ 2-3 วันหลังจากวันหยุดยาว และอาการเหล่านี้ก็จะหายไปเองเมื่อเราสามารถปรับตัวได้ แต่ก็มีบางรายที่อาการซึมเศร้านี้ครอบงำอยู่ประมาณ 2-3 สัปดาห์เลยก็มี 

จิตเวช กับ Post Vacation Depression

หลายคนอาจจะสงสัย ด้วยความที่มีคำว่า Depression อยู่ หรือนี่จะเป็นโรคหรือความผิดปกติทางจิตอย่างหนึ่งหรือเปล่า?

จาก APA ที่เป็นแหล่งข้อมูลจากองค์กรนักวิชาชีพ ไม่มีคำศัพท์นี้บัญญัติอยู่ เพราะฉะนั้น ภาวะ Post-Vacation Depression ไม่ใช่โรคและไม่มีเกณฑ์การวินิจฉัยว่าเป็นความผิดปกติทางจิตเวช 

Post Vacation Depression vs. Holiday Blues 

ซึมเศร้าหลังกิจกรรมหรือช่วงเวลาสนุก ๆ นอกจากการไปเที่ยวแล้ว ยังมีซึมเศร้าหลังวันหยุดด้วย ที่เรียกว่า Holiday Blues  Post-Vacation Depression หรือ ‘ซึมเศร้าหลังเที่ยว’

APA ให้ข้อมูลว่า เทศกาลต่าง ๆ ที่ทุกคนพากันเฉลิมฉลอง สำหรับบางคน Holidays อาจจะนำพาความเศร้ามาให้มากกว่าความสุข ส่วนหนึ่งเป็นเพราะบางคนมีความคาดหวังที่สูงว่าจะต้องได้แลกของขวัญ

ได้ตกแต่งบ้านตามเทศกาล ได้กลับมารวมตัวกับครอบครัว ทำให้ง่ายที่จะเกิดความรู้สึกทางลบต่าง ๆ เช่น ความผิดหวัง ความเศร้า ความเหนื่อยล้า หรือความไม่พอใจ เวลาทุกสิ่งทุกอย่างไม่เป็นไปตามที่คิด 

อาการของ ซึมเศร้าหลังเที่ยว

• วิตกกังวล
• มีความหงุดหงิดไม่พอใจ
• โหยหาอดีต คิดถึงช่วงเวลาที่ได้ไปเที่ยว
• นอนไม่หลับ
• ไม่สบายกาย ไม่สบายใจ

ถ้ามีอาการเหล่านี้หลังจากไปเที่ยวมากกว่า 2 สัปดาห์ รวมถึงกระทบกับความสามารถในการใช้ชีวิต การทำงาน การเรียน ความสัมพันธ์หรืออื่น ๆ การปรึกษาผู้เชี่ยวชาญอาจจะเป็นทางเลือกหนึ่งที่ช่วยได้ 

สาเหตุของ Post Vacation Depression 

1. การปรับตัว

มีการศึกษาที่ค้นพบว่า Post-Vacation Depression เกี่ยวข้องกับการปรับตัว การที่กลับมาจากการไปเที่ยว บางคนจะรู้สึกว่าตัวเองต้องพยายามปรับตัวให้เข้ากับชีวิตประจำเดิม กิจวัตรเดิม ๆ ใหม่อีกครั้ง 

2. การกลับสู่ความเป็นจริง

หลาย ๆ ครั้ง ความเครียดจากงานและการเรียน อาจจะทำให้เกิด Post-Vacation Depression ได้เหมือนกัน เพราะการไปเที่ยวทำให้เราได้หนีความเป็นจริงไประยะหนึ่ง พอกลับมาแล้วต้องเจออะไรเดิม ๆ ที่เป็นปัญหา

รับมือ ซึมเศร้าหลังเที่ยว อย่างไร?

การที่เราต้องกลับสู่ความเป็นจริง ไม่ว่าจะเป็นการทำงาน การเรียน ชีวิตเดิม ๆ ที่ทำให้เราเกิดภาวะซึมเศร้า บางทีสถานการณ์นี้ชวนตั้งคำถามกับชีวิตตัวเองเช่นกันว่า

ชีวิตประจำวันเรามีอะไรที่เป็นปัญหาที่ยังไม่ได้แก้บ้าง? เราจึงไม่โอเคกับการกลับมาสู่กิจวัตรเดิม ๆ บางที อาจจะช่วยให้เราได้ปรับแก้อะไรบางอย่าง เพื่อนำไปสู่ชีวิตที่ดีกว่านี้ก็ได้ 

วิธีเบื้องต้นจาก Medical News Today 

• จดบันทึก ได้ระบาย ได้ทบทวนตัวเอง 
• หาวิธีจัดการความเครียดที่เหมาะกับตัวเอง เช่น ออกกำลังกาย ดูหนังดูซีรีส์ 
• ดูแลตัวเองด้วยการออกกำลังกาย หรือ รับประทานอาหารที่มีประโยชน์ 
• หากิจกรรมที่ชื่นชอบทำ 
• ปรับ Work-life Balance ใหม่ เพื่อไม่ให้งานเป็นสิ่งแย่ ๆ ในชีวิตเราต่อไป
• พูดคุยกับคนอื่น ได้ระบาย ได้มองจากมุมใหม่ ๆ 

อีกหนึ่งวิธีจากหลาย ๆ เว็บไซต์และหลาย ๆ คนเลย มาแชร์กันว่า ให้วางแผนทริปถัดไปเอาไว้เลย จะได้รู้สึกว่าเดี๋ยวก็มีโอกาสได้ไปใหม่แล้ว เหมือนเราทำให้เราตื่นเต้นด้วยการวางแผนกับครั้งต่อไปแทน 

ป้องกันอย่างไรให้ไม่ซึมเศร้าหลังเที่ยว?

• เผื่อเวลาหลังเที่ยว กลับมาแล้วลองปล่อยให้ตัวเองพักผ่อนก่อนจะกลับไปใช้ชีวิตตามเดิม
• พยายามนอนให้เป็นเวลา 
• หากิจกรรมที่ชอบทำ 
• ใช้เทคนิคผ่อนคลาย เช่น นั่งสมาธิ โยคะ 
• กลับมาโฟกัสปัจจุบันและอนาคต หลายคนเศร้าเพราะต้องกลับมาใช้ชีวิตตามเดิม ไม่สนุก เหมือนตอนไปเที่ยวแล้ว แต่อย่าลืมว่าเรายังมีโอกาสหน้าอีก ยังมีช่วงเวลาที่จะได้ไปเที่ยวแบบนี้อีก

ถ้าซึมเศร้าหลังเที่ยวไม่หายไป ทำอย่างไรได้บ้าง?

“แม้ว่าความรู้สึกหงุดหงิดหรืออารมณ์แปรปรวนอาจเป็นเรื่องปกติหลังจากเปลี่ยนจากวันหยุด แต่ความรู้สึกเหล่านี้ไม่ควรคงอยู่เป็นเวลานาน”

หากไม่ดีขึ้นหลังจากผ่านไป 2-3 วัน การเข้าไปคุยกับผู้เชี่ยวชาญ หรือนักจิตบำบัด ก็เป็นทางเลือกที่ดี เพราะเราอาจจะได้เรียนรู้ว่าความรู้สึกของเรา

แท้จริงแล้วเป็นผลมาจากปัญหาที่ใหญ่กว่าการคิดถึง Vacation หรือไม่  เช่น ความไม่พอใจในการทำงานของเรา หรือ การถูกครอบงำด้วยความรับผิดชอบของเรา 

อ้างอิง

What is post-vacation depression?

Holiday Blues That Linger Could Be Warning Sign of Depression

Post-Vacation Blues: How to Avoid or Overcome Them

ซึมเศร้าหลังวันหยุดยาว