ถ้าเราเกิดความรู้สึก ไม่ชอบพ่อแม่ ตัวเอง เราจะทำความเข้าใจและหาทางออกกับความรู้สึกที่เกิดขึ้นได้อย่างไร

 

บทความนี้ Alljit ร่วมกับ คุณรัชดาภรณ์ ศรีวิลัย นักจิตวิทยาคลินิก พูดคุยในทุกประเด็นในเรื่องสุขภาพใจ จะมาเเนะนำวิธีการจัดการกับความรู้สึกไม่ชอบพ่อแม่ของตัวเอง

“ฉันไม่ชอบพ่อแม่ ฉันเกลียดพ่อแม่ ฉันโกรธพ่อแม่” เคยสงสัยกันไหมว่าความรู้สึกเหล่านี้เกิดจากอะไรและเกิดขึ้นได้อย่างไร?

 

ในเมื่อเขาเป็นพ่อแม่ของเรา ถ้าเกิดความรู้สึกนี้ขึ้นเราจะบาปหรือเปล่า? เราจะผิดมากไหมที่เราไม่ชอบพ่อแม่ของตัวเอง?

ความคิดที่ ไม่ชอบพ่อแม่ ตัวเอง เกิดขึ้นได้อย่างไร?

เขาอาจจะมองว่าพ่อแม่เป็นปีศาจใจร้ายกับเขามาก ๆ จนทำให้เขารู้สึกไม่ชอบครอบครัวหลาย ๆ คนมักจะไม่เข้าใจกับคนที่มีความรู้สึกนี้ที่เกิดขึ้นกับพ่อแม่ตัวเอง ถ้าเราอยากเข้าใจเขาได้จริง ๆ

 

ให้ลองตัดคำว่าพ่อกับแม่ออกก่อน

 

แล้วมองว่าพ่อแม่ก็เป็นคน ๆ หนึ่ง ที่ทำร้ายจิตใจและร่างกายเราได้ คำว่าพ่อแม่มักจะพ่วงมากับคำว่าต้องกตัญญูและเชื่อฟังพ่อแม่ ถ้าไม่ทำแบบนั้นจะเป็นคนไม่ดี

 

แต่คนอื่นไม่รู้เลยว่าคนที่เป็นพ่อแม่ทำร้ายตัวลูกมากแค่ไหน

 

ลองพาตัวเองไปนั่งอยู่ในมุมของเขา นึกว่าถ้าสิ่งเหล่านี้มันเกิดขึ้นกับเรา การที่มีพ่อแม่ล่วงละเมิดทางเพศกับการที่มีพ่อแม่ด่าทอ ตบตี เข้าบ้านมาเจอแต่ภาวะทางอารมณ์ที่ต้องปะทะกันตลอดเวลา

 

แต่คนอื่นไม่ได้เข้าใจ เขามองเราและตัดสินเราแค่มุมของเขา เราจะโอเคไหมเพราะบางคนไม่เข้าใจและอาจจะเผลอตัดสินเขาในมุมของตัวเอง เพราะไม่ได้เจอกับสภาวะครอบครัวแบบนั้น

คนเป็นพ่อแม่มีสิทธิ์ที่จะทำอะไรลูกก็ได้จริงหรือไม่?

อาจจะเกิดจากความเชื่อของการเลี้ยงดูหรือเป็นทฤษฎีการเลี้ยงดูของผู้ปกครอง ที่เขามองว่าวิธีการแบบนี้จะทำให้ลูกได้ดี ทำให้ลูกเก่ง ทำให้ลูกเชื่อฟัง ลูกจะต้องอยู่ใต้กฎเกณฑ์ที่เขาเลือกในการดูแลลูกคนนี้ของเขา

 

แต่ลูกอาจจะไม่ต้องการทางเลือกนี้ใคร ๆ ก็อยากได้ครอบครัวที่สมบูรณ์แบบ  พ่อแม่ที่ดูแลเอาใจใส่เลยมีคำพูดที่บอกว่า “ถ้าฉันเลือกพ่อแม่ได้ ฉันก็คงเลือกแล้ว” หรือ “ฉันไม่อยากมีพ่อแม่เลย ถ้าพ่อแม่เป็นแบบนี้”

ไม่ชอบพ่อแม่ ตัวเอง แบบนี้เราเป็นคนเลวหรือเปล่า ? 

อะไรคือสิ่งที่เรียกว่าเลว? เลวหรือดีของแต่ละคนไม่เหมือนกัน เราไปตัดสินตัวเองแบบนั้นเพราะอะไร สิ่งไหนที่ปลูกฝังเราจนทำให้เราเชื่อว่าการทำแบบนั้นคือความเลว คือความอกตัญญู คือการทำไม่ดีต่อพ่อแม่ 

การโกรธหรือเกลียดพ่อแม่เท่ากับ “อกตัญญู”

อาจจะเกิดจาก ‘ความเชื่อ’ ที่เราถูกปลูกฝังกันมาอยู่แล้ว ว่าการทำดีต่อพ่อแม่เท่ากับกตัญญู การโกรธหรือเกลียดพ่อแม่เท่ากับอกตัญญู แต่ถามว่าใครเป็นคนบัญญัติขึ้นมาว่าแบบไหนควรจะเรียกว่ากตัญญู

 

เพราะในแต่ละบ้านก็มีนิยามของคำว่ากตัญญูไม่เหมือนกัน บางบ้านแค่ลูกตั้งใจเรียนหรือทำงาน แค่นั้นพ่อแม่ก็อาจจะเรียกว่าลูกกตัญญูแล้ว แต่บางบ้านอาจจะต้องการให้ลูกตอบแทนให้เรามาก ๆ 

 

ต้องดูแลทำงานบ้านถึงจะเรียกว่ากตัญญู เพราะฉะนั้น เราอาจจะต้องทำความเข้าใจกับความเชื่อของตัวเองตรงนี้ก่อนว่า อะไรคือความกตัญญูที่ควรจะมี?

ช่วงอายุวัยไหนที่จะ ไม่ชอบพ่อแม่ มากที่สุด 

จริง ๆ แล้วความรู้สึกนี้เกิดขึ้นได้กับทุกช่วงวัย ในแต่ละวัยมีการแสดงออกที่แตกต่างกันออกไป ไม่ว่าจะวัยไหนก็ตามที่เจอกับสถานการณ์ครอบครัวแบบนี้ อาจจะตกเป็นตะกอน

 

บางทีเขายังไม่ได้เคลียร์ความรู้สึกกับครอบครัว ว่าโกรธ ไม่ชอบ ไม่พอใจพ่อแม่ จนเกิดเป็นตะกอนที่กัดกินใจเรา อึดอัด เก็บกด จนวันนึงรู้สึกว่าการไม่อยู่ตรงนี้เลยอาจจะดีกว่า 

ภาพจำในวัยเด็ก ส่งผลต่อพฤติกรรมตอนโตหรือไม่ ? 

ความทรงจำอาจจะเริ่มตั้งแต่วัยเด็ก ที่เขาจะรู้สึกว่าคนเป็นพ่อเป็นแม่เป็นโลกทั้งใบของเขา แล้วพอเจอกับพ่อแม่ที่ทำร้าย เขาจะรู้สึกว่าโลกนี้ไม่น่าอยู่และโหดร้าย

 

แล้วก็กลายเป็นจำว่าอันนี้คือสิ่งที่ถูกต้อง และก็อาจจะนำไปใช้ในชีวิตตอนโตของตัวเอง เพราะว่าถ้าเกิดเขาเลือกได้เขาก็คงไม่อยากอยู่แบบนี้แต่ว่ามันเกิดขึ้นแล้ว 

 

ครอบครัวเป็นโลกหรือสังคมที่ 1 ของเขา พอเกิดออกมาเขาไม่ได้มีใครนอกจากครอบครัว เพราะฉะนั้นการเลี้ยงดูด้วยความรุนแรงหรือการกระทำรุนแรง ทั้งคำพูด  ด้านร่างกาย ทางเพศ คงพังโลกทั้งใบของเขา

 

เพราะเขาจะรู้สึกว่าโลกข้างนอกก็ต้องเป็นแบบนี้ การใช้ชีวิตข้างนอกก็ต้องโดนแบบนี้แหละ บางคนอาจจะเกิดเป็นกลไกการป้องกันตัวเอง โดยการที่ตัวเองไปทำคนอื่นก่อน เพื่อไม่ให้คนอื่นกลับมาทำตัวเองได้ 

รู้สึกไม่ชอบพ่อแม่จนอยากฆ่าตัวตาย ทำอย่างไรดี ?

อาจจะต้องหาสาเหตุกับตัวเองก่อน ว่าเกิดอะไรขึ้นจนทำให้เรารู้สึกว่าการอยู่ในบ้านมันทำให้เรารู้สึกอึดอัด จนเราอยากจะจบชีวิตตัวเอง เพราะคงมาจากหลายสาเหตุ อาจจะไม่ได้มาจากการที่เขาไม่โอเคกับพ่อแม่

 

อาจจะเกิดจากสาเหตุอื่นๆ ร่วมด้วยก็ได้บางทีอาจะเกิดจากความรู้สึกว่า อยู่ไปก็ไม่มีใครเห็นค่าหรือไม่มีตัวตนจนทำให้เขารู้สึกว่าการอยู่ในบ้านไม่ว่าจะมีเขาหรือไม่มี 

 

ก็คงไม่ได้มีผลกระทบต่อใคร อาจจะต้องค่อย ๆ ทำความเข้าใจกับสาเหตุและความรู้สึกที่เกิดขึ้นก่อน

จัดการกับความรู้สึกแบบนี้อย่างไรดี ?  

1. ทำความเข้าใจและยอมรับ 

ให้เราลองอยู่กับตรงนั้นและทำความเข้าใจว่าตัวเราเองรู้สึกไม่ดีกับครอบครัวนะ อย่าเพิ่งพยายามหนี เพราะบางคนรู้สึกว่าการรู้สึกไม่ดีกับครอบครัวมันคือเรื่องอกตัญญู บางคนรู้สึกว่าแย่จังเลย

 

คิดแบบนี้กับครอบครัวได้อย่างไรแต่จริง ๆ ลองมองให้ลึกลงไปว่าเราไม่ชอบตรงนั้นแปลว่าต้องมีอะไรมาก่อน แล้วลองยอมรับกับตัวเองว่าเราไม่โอเคกับแม่ 

 

ยอมรับก่อนว่าเราไม่ชอบพ่อ จริง ๆ ความรู้สึกที่เกิดขึ้นอาจจะมีเหตุผลอะไรมากไปกว่านั้น

2. ลดการตำหนิตัวเอง 

ถ้าเรายอมรับได้และหาสาเหตุกับตัวเองตรงนั้นได้แล้ว  บางทีเราไม่ต้องโทษตัวเอง รู้สึกก็คือรู้สึก อารมณ์เกิดขึ้นได้ ไม่ว่าจะอารมณ์จะเกิดขึ้นกับใครก็ตาม ถ้าเราตัดคำว่าพ่อแม่ออก

 

แล้วคิดว่าคนแบบนี้ทำกับเรารุนแรงขนาดนี้ เรามีสิทธิ์ที่เราจะไม่ชอบคนแบบี้ เราก็จะลดการตำหนิตัวเองลงได้

3. มองหาข้อดี

“เหรียญมี 2 ด้าน กระจกมีการสะท้อนกลับเสมอ” ลองมองหาข้อดีของคน ๆ  นั้น เวลาเราไม่ชอบใครสักคนนึง ความคิดด้านไม่ดีเกี่ยวกับคน ๆ นั้นจะไหลมาเยอะมาก

 

อาจจะเกิดขึ้นและเราจะไม่สามารถเห็นในด้านที่ดีของเขาเลย

 

แต่ลองมองให้รอบด้านว่าในความที่เราไม่ชอบในสิ่งเหล่านั้นของเขา มีอะไรบ้างไหม ที่เป็นข้อดีหรือสิ่งที่เขาทำกับเราทำให้เรารู้สึกดีบ้าง แม้เป็นเรื่องเล็ก ๆ น้อย ๆ เช่น แม่ขี้บ่นแต่ก็ทำกับข้าวให้กินทุกวันเลย

 

พ่อดื่มเหล้าบ่อยแต่เวลาขอพ่อซื้ออะไรพ่อก็ให้ตลอดเลย ลองเขียนลงบนสมุดถ้าเรานึกไม่ออกและจับความคิดตัวเองไม่ได้เลย การเขียนออกมาคงจะชัดเจนขึ้น

 

ถ้าชั่งน้ำหนักแล้วบางทีเราอาจจะเห็นแค่นิสัยการขี้บ่นของแม่ แต่พอเรามาเขียนและเรามองให้ดีจริงๆ แม่อาจจะมีข้อดีเยอะกว่านั้นอีก 

4. ปรึกษาคนที่ไว้ใจหรือปรึกษาผู้เชี่ยวชาญ

ถ้าเราพยายามทุกอย่างแล้วแต่ไม่สามารถเข้าใจและยอมรับกับอารมณ์ ความรู้สึกที่เกิดขึ้นได้เลย เราอาจจะลองเปิดใจระบายความรู้สึกหรือขอแนะนำจากคนที่เราไว้ใจ ลองฟังความคิดเห็นในมุมมองของคนนอก

 

อาจจะทำให้เรามองเห็นอะไรที่ชัดเจนขึ้น และถ้าสุดท้ายแล้ว ถ้าเราไม่สามารถหาคำตอบให้กับตัวเองได้เลย เราอาจจะต้องไปพบผู้เชี่ยวชาญ,นักจิตวิทยาหรือนักจิตบำบัด

 

เพื่อทำความเข้าใจตรงนี้ เขาอาจจะสะท้อนให้เราเห็นมุมอื่น ๆ ได้มากขึ้น เห็นแม่ เห็นพ่อ เห็นครอบครัวเราในมุมต่าง ๆ ที่มีอีกหลากหลายมิติ

เป็นไปได้ไหมที่ไม่ชอบพ่อแม่โดยไม่มีสาเหตุ?

ในมุมของทฤษฎีบางทฤษฎีเชื่อว่า “ทุกๆอย่างมีที่มาที่ไป” คือความไม่ชอบพ่อแม่บางอย่างอาจจะซ่อนอยู่ใต้พรม เราเก็บซ่อนความรู้สึกนั้นไว้ เราอาจจะแค่รู้สึกว่าไม่ชอบเลยเวลาอยู่ใกล้เขา มันอึดอัด

 

แต่บอกไม่ได้เลยว่าความรู้สึกนั้นคืออะไร เราลองเปิดพรมขึ้นมาดูเพราะทุกอย่างมันน่าจะมีสาเหตุและมีเหตุผลว่าเริ่มจากอะไร แค่เราต้องพยายามนึกให้ออกก่อน ค่อย ๆ ทบทวนตัวเอง 

 

สุดท้ายแล้ว ความรู้สึกนี้เกิดขึ้นได้ในช่วงเวลาหนึ่งหรือว่าบางคนอาจจะเกิดขึ้นมาโดยตลอด ขึ้นอยู่กับแต่ละบุคคลว่าเขาเจอเรื่องอะไรมา  แล้วเราเองเคยรู้สึกว่าตัวเองไม่ชอบพ่อแม่ของตัวเองหรือเปล่า?

 

ลองค่อย ๆ ค้นหาลงไปลึก ๆ ว่านอกเหนือจากความรู้สึกที่เกิดขึ้นนั้น

มีเหตุผลอะไรที่ซ่อนอยู่หรือเปล่า เพื่อที่เราจะได้เข้าใจและจัดการกับความรู้สึกที่เกิดขึ้นได้

ปัญหาความสัมพันธ์ของคนในครอบครัวมันเป็นเรื่องที่ซับซ้อนมาก ๆ แต่อย่าเพิ่งหมดหวังหรือว่าพยายามปิดตัวเอง จนเกิดความคิดว่า เราจะไม่สามารถจะแก้ไขได้แล้วหรือคิดแบบนั้นกับพ่อแม่เราจะเป็นคนไม่ดีหรือเปล่า

 

การที่เราคิดแบบนั้นเหมือนกับเราเป็นศาลตัดสินตัวเอง ดังนั้นอยากจะให้ทุกคนพยายามแก้ไขปมไปทีละนิด เพราะไม่อย่างนั้นความสัมพันธ์นั้น

 

อาจจะส่งผลเสียในระยะยาวไปถึงความสัมพันธ์ต่อเพื่อน คนรัก หรือว่าเพื่อนร่วมงานได้ค่ะ